Görnüşleri / kelle we boýun / näsag / ulular / orofargeal-bejergi-pdq

Orofaryngeal rak keselini bejermek (Ulular) (®) ati Näsag wersiýasy

Orofaryngeal düwnük hakda umumy maglumat

Esasy pikirler

• Orofaryngeal rak, orofarinksiň dokumalarynda zyýanly (rak) öýjükleriniň emele gelýän keselidir.

• Çilim çekmek ýa-da adam papillomawirusyna (HPV) ýokaşmak, orofarge mäziniň döremek howpuny ýokarlandyryp biler.

• Orofargeal düwnük keseliniň alamatlary we boýnundaky bir bölek we bokurdak agyrylary bar.

• Agzy we bokurdagy barlaýan synaglar, orofargeal düwnük keselini anyklamaga we basgançakda kömek etmek üçin ulanylýar.

• Käbir faktorlar çaklama (dikeldiş mümkinçiligi) we bejerginiň usullaryna täsir edýär.

Orofaryngeal rak, orofarinksiň dokumalarynda zyýanly (rak) öýjükleriniň emele gelýän keselidir.

Orofarinks, agzyň aňyrsynda, bokurdagyň orta bölegi. Düwürtik, burnuň aňyrsyndan başlap, trahaha (şemal) we gyzylödegiň (bokurdakdan aşgazana çenli turba) başlanýan ýerinde gutarýan takmynan 5 dýuým çukur turbasydyr. Howa we iýmit trahaýa ýa-da gyzylödege barýan ýolda farinkadan geçýär.

Düwürtigiň anatomiýasy (bokurdak). Düwürtik, burnuň aňyrsyndan başlaýan, boýnundan aşak düşýän we trahaha we gyzylödegiň ýokarsynda gutarýan içi boş turba. Garynjanyň üç bölegi nazofarinks, orofarinks we gipofarinksdir.

Orofarinks aşakdakylary öz içine alýar:

• Softumşak aýak.

• Bokurdagyň gapdal we arka diwarlary.

• Düwürtikler.

• Diliň üçden birini yzyna alyň.

Orofarinksiň bölekleri. Orofarinks ýumşak bokurdagy, bokurdagyň gapdal we arka diwaryny, tonzili we arka üçden bir bölegini öz içine alýar.

Orofaryngeal düwnük, kelle we boýun boýun keselleriniň bir görnüşidir. Käwagt orofarinksde we agyz boşlugynyň beýleki ýerlerinde, burun, farinks, bogaz (ses gutusy), trahiýa ýa-da özofagda birden köp rak keseli bolup biler.

Orofargeal düwnük keseliniň köpüsi öýjükli karsinomlardyr. Düwürtikli öýjükler orofarinksiň içini düzýän inçe, tekiz öýjüklerdir.

Kelle we boýun boýun keselleriniň beýleki görnüşleri barada has giňişleýin maglumat üçin aşakdaky gysgaça mazmunyna serediň:

• Gipofargeal rak keselini bejermek (Ulular)

• Dodak we agyz boşlugynyň düwnük keselini bejermek (Ulular)

• Agyz boşlugy, Pharyngeal we Laryngeal düwnük keseliniň öňüni almak

• Agyz boşlugy, Pharyngeal we Laryngeal düwnük barlagy

Çilim çekmek ýa-da adam papillomawirusyna (HPV) ýokaşmak, orofarge mäziniň döremek howpuny ýokarlandyryp biler.

Kesel almak töwekgelçiligiňizi artdyrýan islendik zada töwekgelçilik faktory diýilýär. Töwekgelçilik faktoryna eýe bolmak, düwnük keseliniň bardygyny aňlatmaýar; töwekgelçilik faktorlarynyň bolmazlygy, düwnük keseliniň bolmazlygyny aňlatmaýar. Töwekgelçilikli bolup bilersiňiz öýdýän bolsaňyz, lukman bilen gürleşiň.

Orofargeal rak üçin iň köp ýaýran töwekgelçilik faktorlary aşakdakylary öz içine alýar:

• 10 ýyldan gowrak wagt bäri çilim çekmegiň we beýleki temmäki ulanmagyň taryhy.

• Adam papillomawirusyna (HPV) ýokaşmak, esasanam HPV görnüşi 16. HPV ýokançlygy bilen baglanyşykly orofargeal düwnük keseliniň sany köpelýär.

• Kelle we boýun boýun keseliniň şahsy taryhy.

• Alkogol içgileri.

• Aziýanyň käbir ýerlerinde köplenç ulanylýan gyjyndyryjy betel çeýnesi.

Orofargeal düwnük keseliniň alamatlary we boýnundaky bir bölek we bokurdak agyrylary bar.

Bu we beýleki alamatlar we alamatlar orofargeal rak ýa-da başga şertler sebäpli bolup biler. Aşakdakylardan biri bar bolsa, lukmanyňyz bilen habarlaşyň:

• Gitmeýän bokurdak agyry.

• Alluwutmak meselesi.

• Agzy doly açmakda kynçylyk çekýär.

• Diliň hereketi.

• Belli bir sebäbe görä horlanmak.

• Gulak agyry.

• Agzyň, bokurdagyň ýa-da boýnuň arka tarapy.

• Diliň ýa-da agzyň astyndaky ak ýama.

• Gan üsgürmek.

Käwagt orofargeal rak irki alamatlara ýa-da alamatlara sebäp bolmaýar.

Agzy we bokurdagy barlaýan synaglar, orofargeal düwnük keselini anyklamaga we basgançakda kömek etmek üçin ulanylýar.

Aşakdaky synaglar we proseduralar ulanylyp bilner:

• Fiziki synag we saglyk taryhy: Saglygyň umumy alamatlaryny, şol sanda boýnundaky limfa düwünleriniň çişmegi ýa-da üýtgeşik bir zat ýaly keseliň alamatlaryny barlamak üçin bedeniň synagy. Lukman lukman ýa-da diş lukmany agzy we boýny doly gözden geçirýär we adaty bolmadyk ýerleri barlamak üçin diliň aşagyna we bokurdagyna kiçijik, uzyn elli aýna bilen seredýär. Şeýle hem hassanyň saglyk endikleriniň taryhy, geçmişdäki keseller we bejergiler öwreniler.

• Newrologiki synag: Beýnini, oňurga ýiligini we nerw işini barlamak üçin birnäçe sorag we synag. Synag adamyň akyl ýagdaýyny, utgaşdyrylyşyny we kadaly ýöremek ukybyny, myşsalaryň, duýgularyň we refleksleriň näderejede işleýändigini barlaýar. Muny neýro synagy ýa-da newrologiki synag diýip hem atlandyryp bolar.

• PET-CT skaneri: Pozitron emissiýa tomografiýasy (PET) skanerinden we hasaplanan tomografiýa (KT) skanerinden suratlary birleşdirýän prosedura. PET we CT skanerleri şol bir enjam bilen bir wagtda amala aşyrylýar. Kombinirlenen skanerler, skaneriň özi berýäninden has köp bedeniň içindäki ýerleri has jikme-jik görkezýär. PET-CT barlagy, düwnük ýaly keseli anyklamaga, bejergini meýilleşdirmäge ýa-da bejerginiň näderejede gowy işleýändigini anyklamaga kömek edip biler.

• KT gözlemek (CAT skaneri): Dürli burçlardan alnan kelle, boýun, döş we limfa düwünleri ýaly bedeniň içindäki ýerleri jikme-jik suratlandyrýan bir prosedura. Suratlar rentgen enjamyna birikdirilen kompýuter tarapyndan ýasaldy. Boýag damara sanjylýar ýa-da organlaryň ýa-da dokumalaryň has aýdyň görünmegine kömek etmek üçin ýuwudylýar. Bu prosedura hasaplanan tomografiýa, kompýuterleşdirilen tomografiýa ýa-da kompýuterleşdirilen eksenel tomografiýa hem diýilýär.

Kelläniň we boýnuň hasaplanan tomografiýasy (KT) skaneri. Näsag KT skanerinden geçip, kelläniň we boýnuň içini rentgen suratlaryny alýan stoluň üstünde ýatýar.

• PET skaneri (pozitron emissiýa tomografiýa skaneri): Bedende zyýanly çiş öýjüklerini tapmagyň tertibi. Az mukdarda radioaktiw glýukoza (şeker) damara sanjym edilýär. PET skaneri bedeniň daşyndan aýlanýar we glýukozanyň bedende nirede ulanylýandygyny suratlandyrýar. Zyýanly çiş öýjükleri, has işjeň we adaty öýjüklerden has köp glýukoza alýandygy sebäpli suratda has aýdyň görünýär.

PET (pozitron emissiýa tomografiýasy) skaner. Näsag PET enjamynyň üstünden süýşýän stoluň üstünde ýatýar. Kelläniň dynç almagy we ak gaýyş hassanyň ýatmagyna kömek edýär. Näsagyň damaryna az mukdarda radioaktiw glýukoza (şeker) sanjym edilýär we skaner glýukozanyň bedende nirede ulanylýandygyny görkezýär. Düwürtik öýjükleri, adaty öýjüklerden has köp glýukoza alýandyklary üçin suratda has aýdyň görünýär.

• MRI (magnit-rezonans tomografiýasy): Bedeniň içindäki ýerleri jikme-jik suratlandyrmak üçin magnit, radio tolkunlary we kompýuter ulanýan prosedura. Bu prosedura ýadro magnit-rezonans tomografiýasy (NMRI) hem diýilýär.

• Biopsiýa: Öýjükleriň ýa-da dokumalaryň, rak keseliniň alamatlaryny barlamak üçin patolog tarapyndan mikroskopda görülmegi üçin aýrylmagy. Inçe iňňe biopsiýasy, adatça inçe iňňäni ulanyp dokumanyň nusgasyny aýyrmak üçin edilýär.

Öýjükleriň ýa-da dokumalaryň nusgalaryny aýyrmak üçin aşakdaky amallar ulanylyp bilner:

• Endoskopiýa: Adaty bolmadyk ýerleri barlamak üçin bedeniň içindäki organlara we dokumalara seretmegiň tertibi. Endoskop deride kesilen (kesilen) ýa-da agzyň ýa-da burun ýaly bedende açylýar. Endoskop, görmek üçin yşyk we linzaly inçe, turba meňzeş gural. Şeýle hem kesel alamatlary üçin mikroskopda barlanylýan adaty dokumalary ýa-da limfa düwünleriniň nusgalaryny aýyrmak üçin gural bolup biler. Burun, bokurdak, diliň arkasy, özofagus, aşgazan, bogaz, şemal we uly howa ýollary barlanar. Endoskopiýanyň görnüşi, barlanylýan bedeniň bir bölegi üçin atlandyrylýar. Mysal üçin, faringoskopiýa, farinkany barlamak üçin synagdyr.

• Laryngoskopiýa: Lukmanyň bogazlary (ses gutusyny) aýna ýa-da laringoskop bilen adaty bolmadyk ýerleri barlamak üçin barlaýan prosedurasy. Laryngoskop, bokurdagyň we ses gutusynyň içini görmek üçin yşyk we linzaly inçe, turba meňzeş gural. Şeýle hem, rak keseliniň alamatlary üçin mikroskopda barlanýan dokuma nusgalaryny aýyrmak üçin gural bolup biler.

Rak tapylsa, düwnük öýjüklerini öwrenmek üçin aşakdaky synag geçirilip bilner:

• HPV synagy (adam papillomawirus synagy): HPV görnüşi ýaly HPV ýokançlygynyň käbir görnüşleri üçin dokumanyň nusgasyny barlamak üçin ulanylýan laboratoriýa synagy, bu synag orofargeal rak keseliniň HPV ýokançlygy sebäpli bolup biljekdigi sebäpli edilýär. Bu möhümdir, sebäbi HPV-pozitiw orofargeal rak keseliniň has gowy çaklamasy bar we HPV-negatiw orofargeal rak keselinden başgaça bejerilýär.

Käbir faktorlar çaklama (dikeldiş mümkinçiligi) we bejerginiň usullaryna täsir edýär.

Çaklama aşakdakylara bagly:

• Näsagda orofarinksiň HPV ýokaşmasy barmy.

• Näsagyň on ýa-da ondan köp ýyllap çilim çekmek taryhynyň bardygyny ýa-da ýokdugyny.

• Düwnük keseli.

• Düwürtikli limfa düwünleriniň sany we ululygy.

HPV ýokançlygy bilen baglanyşykly orofargeal çişleriň has gowy çaklamasy bar we HPV ýokançlygy bilen baglanyşykly bolmadyk çişlere garanyňda gaýtalanma ähtimallygy azdyr.

Bejergi usullary aşakdakylara bagly:

• Düwnük keseli.

• Näsagyň gürlemek we ýuwutmak mümkinçiligini mümkin boldugyça kadaly saklamak.

• Näsagyň umumy saglygy.

Orofargeal rak keseli bilen kesellänleriň kellesinde ýa-da boýnunda başga bir düwnük töwekgelçiligi bar. Bejergiden soň çilim çekmegi ýa-da alkogol içmegi dowam etdirýän hassalarda bu töwekgelçilik ýokarlanýar.

gysgaça mazmuny Çilim çekmek: Saglyk töwekgelçiligi we has giňişleýin maglumat üçin nädip taşlamaly.

Orofaryngeal düwnük keseliniň tapgyrlary

Esasy pikirler

• Orofargeal rak keseli anyklanylandan soň, düwnük öýjükleriniň orofarinksiň içinde ýa-da bedeniň beýleki ýerlerine ýaýrandygyny anyklamak üçin synaglar geçirilýär.

• Rakyň bedende ýaýramagynyň üç usuly bar.

• Rak, başlanan ýerinden bedeniň beýleki ýerlerine ýaýrap biler.

• HPV-pozitiw orofargeal rak üçin aşakdaky tapgyrlar ulanylýar:

• I Tapgyr

• II Tapgyr

• III Tapgyr

• IV Tapgyr

• HPV-negatiw orofargeal rak üçin aşakdaky tapgyrlar ulanylýar:

• 0-njy tapgyra (Situadaky karsinoma)

• I Tapgyr

• II Tapgyr

• III Tapgyr

• IV Tapgyr

Orofargeal rak keseli anyklanylandan soň, düwnük öýjükleriniň orofarinksiň içinde ýa-da bedeniň beýleki ýerlerine ýaýrandygyny anyklamak üçin synaglar geçirilýär.

Düwürtigiň orofarinksiň içinde ýa-da bedeniň beýleki ýerlerine ýaýrandygyny ýa-da ýokdugyny anyklamak üçin ulanylýan amal sahna diýilýär. Sahnadan ýygnan maglumatlar keseliň tapgyryny kesgitleýär. Bejergini meýilleşdirmek üçin basgançagy bilmek möhümdir. Orofargeal rak keselini anyklamak üçin ulanylýan käbir synaglaryň netijesi köplenç keseli bejermek üçin ulanylýar.

Rakyň bedende ýaýramagynyň üç usuly bar.

Rak dokuma, limfa ulgamy we gan arkaly ýaýrap biler:

• Dokma. Rak ýakyn ýerlere ulalmak bilen başlanan ýerinden ýaýraýar.

• Limfa ulgamy. Rak limfa ulgamyna girmek bilen başlanan ýerinden ýaýraýar. Düwürtik limfa damarlaryndan bedeniň beýleki ýerlerine geçýär.

• Gan. Rak gana girip başlan ýerinden ýaýraýar. Rak gan damarlaryndan bedeniň beýleki ýerlerine geçýär.

Rak, başlanan ýerinden bedeniň beýleki ýerlerine ýaýrap biler.

Rak bedeniň başga bir bölegine ýaýranda, oňa metastaz diýilýär. Düwürtik öýjükleri başlanan ýerinden (esasy çiş) aýrylýar we limfa ulgamy ýa-da gany arkaly syýahat edýär.

• Limfa ulgamy. Rak limfa ulgamyna girýär, limfa damarlaryndan geçýär we bedeniň başga bir böleginde çiş (metastatiki çiş) emele getirýär.

• Gan. Rak gana girýär, gan damarlaryndan geçýär we bedeniň başga bir böleginde çiş (metastatiki çiş) emele getirýär.

Metastatiki çiş, esasy çiş bilen birmeňzeş rak görnüşidir. Mysal üçin, orofarge mäziniň öýkenine ýaýran bolsa, öýkeniň düwnük öýjükleri aslynda orofarge mäziniň öýjükleridir. Bu kesel öýken ragy däl-de, metastatiki orofargeal rakdyr.

HPV-pozitiw orofargeal rak üçin aşakdaky tapgyrlar ulanylýar:

I Tapgyr

I etapda aşakdakylaryň biri dogry:

• HPV p16-pozitiw bolan bir ýa-da birnäçe limfa düwünleri tapylýar, ýöne rak keseliniň başlan ýeri belli däl. Düwürtikli limfa düwünleri boýnuň bir tarapynda 6 santimetr ýa-da has kiçi; ýa-da

• düwnük orofarinksde (bokurdakda) bolýar we çiş 4 santimetr ýa-da has kiçi. Rak 6 santimetr ýa-da has kiçi limfa düwünlerine, esasy çiş bilen boýnuň bir tarapyna ýaýrap biler.

Çişiň ululyklary köplenç santimetr (sm) ýa-da dýuým bilen ölçelýär. Cm-de çişiň ululygyny görkezmek üçin ulanyp boljak umumy iýmit önümleri: nohut (1 sm), nohut (2 sm), üzüm (3 sm), hoz (4 sm), hek (5 sm ýa-da 2) dýuým), ýumurtga (6 sm), şetdaly (7 sm) we greýpfrut (10 sm ýa-da 4 dýum).

II Tapgyr

II etapda aşakdakylaryň biri dogry:

• HPV p16-pozitiw bolan bir ýa-da birnäçe limfa düwünleri tapylýar, ýöne rak keseliniň başlan ýeri belli däl. Düwürtikli limfa düwünleri boýnuň bir ýa-da iki tarapynda 6 santimetr ýa-da has kiçi; ýa-da

• çiş 4 santimetr ýa-da has kiçi. Rak 6 santimetr ýa-da has kiçi limfa düwünlerine, esasy çiş ýa-da boýnuň iki tarapynda boýnuň ters tarapynda ýaýrady; ýa-da

• çiş 4 santimetrden uludyr ýa-da rak epiglottisiň ýokarsyna ýaýrady (ýuwutma wagtynda trahiýany ýapýan flap). Rak, boýnuň islendik ýerinde 6 santimetr ýa-da has kiçi limfa düwünlerine ýaýrap biler.

III Tapgyr

III etapda aşakdakylaryň biri dogry:

• düwnük bogazyna (ses gutusy), agzyň üçeginiň öň tarapyna, aşaky eňegine, dili hereketlendirýän myşsalara ýa-da kelläniň ýa-da boýnuň beýleki ýerlerine ýaýrady. Rak boýnundaky limfa düwünlerine ýaýran bolmagy mümkin; ýa-da

• çiş islendik ululykda bolup, düwnük bogazyna, agzyň üçeginiň öň tarapyna, aşaky eňegine, dili hereketlendirýän myşsalara ýa-da kelläniň ýa-da boýnuň beýleki ýerlerine ýaýrap biler. Rak boýnuň islendik ýerinde 6 santimetrden uly bolan bir ýa-da birnäçe limfa düwünlerine ýaýrady.

IV Tapgyr

IV tapgyrda, düwnük öýken ýa-da süňk ýaly bedeniň beýleki ýerlerine ýaýrady.

HPV-negatiw orofargeal rak üçin aşakdaky tapgyrlar ulanylýar:

0-njy tapgyra (Situadaky karsinoma)

0-njy tapgyra orofarinksiň (bokurdagyň) aşagynda adaty bolmadyk öýjükler duş gelýär. Bu adaty bolmadyk öýjükler rak keseline öwrülip, ​​ýakyn adaty dokumalara ýaýrap biler. 0-njy tapgyra karsinoma diýilýär.

I Tapgyr

I etapda rak keseli emele geldi. Çiş 2 santimetr ýa-da has kiçi.

Çişiň ululyklary köplenç santimetr (sm) ýa-da dýuým bilen ölçelýär. Cm-de çişiň ululygyny görkezmek üçin ulanyp boljak umumy iýmit önümleri: nohut (1 sm), nohut (2 sm), üzüm (3 sm), hoz (4 sm), hek (5 sm ýa-da 2) dýuým), ýumurtga (6 sm), şetdaly (7 sm) we greýpfrut (10 sm ýa-da 4 dýum).

II Tapgyr

II etapda, çiş 2 santimetrden, ýöne 4 santimetrden uly däl.

III Tapgyr

III etapda, rak:

• ýa-da 4 santimetrden uly ýa-da epiglottisiň ýokarsyna ýaýrady (ýuwutma wagtynda trahiýany ýapýan flap); ýa-da

• islendik ululykda. Düwürtik, esasy çiş bilen boýnuň bir tarapynda 3 santimetr ýa-da has kiçi limfa düwünine ýaýrady.

IV Tapgyr

IV Tapgyr IVA, IVB we IVC tapgyrlara bölünýär.

• IVA tapgyrda, rak:

• bogazyna (ses gutusy), agzyň üçeginiň öň tarapyna, aşaky eňegine ýa-da dili hereketlendirýän myşsalara ýaýrady. Rak, 3 santimetr ýa-da has kiçi limfa düwünine, esasy çiş bilen boýnuň bir tarapyna ýaýrap biler; ýa-da

• islendik ululykda bolup, epiglottisiň, bogazyň, agzyň üçeginiň öň bölegine, aşaky eňegine ýa-da dili hereketlendirýän myşsalara ýaýran bolmagy mümkin. Rak aşakdakylaryň birine ýaýrady:

• 3 santimetrden uly, ýöne 6 santimetrden uly bolmadyk limfa düwünleri, boýnuň esasy çiş bilen bir tarapynda; ýa-da

• Boýnuň islendik ýerinde 6 santimetr ýa-da has kiçi limfa düwünleri.

• IVB tapgyrynda, rak:

• aşaky eňegini herekete getirýän myşsa, aşaky eňegini hereketlendirýän myşsa, kelläniň düýbüne ýa-da burnuň aňyrsyna ýa-da karotid arteriýasynyň töweregine ýaýrady. Rak boýnundaky limfa düwünlerine ýaýran bolmagy mümkin; ýa-da

• islendik ululykda bolup, kelläniň ýa-da boýnuň beýleki ýerlerine ýaýran bolmagy mümkin. Rak 6 santimetrden uly bolan limfa düwünine ýa-da limfa düwüniniň daşky örtüginden ýakyn birleşdiriji dokuma ýaýrady.

• IVC tapgyrda, düwnük öýken, bagyr ýa-da süňk ýaly bedeniň beýleki ýerlerine ýaýrady.

Bejergi wariantyna syn

Esasy pikirler

• Orofargeal rak keseli bilen bejermegiň dürli görnüşleri bar.

• Orofargeal keseli bilen kesellänler, bejergisini kelle we boýun boýun keselini bejermekde tejribesi bolan lukmanlar topary meýilleşdirmeli.

• Adaty bejerginiň dört görnüşi ulanylýar:

• Operasiýa

• Radiasiýa bejergisi

• Himiýa bejergisi

• Maksatly bejergi

• Bejerginiň täze görnüşleri kliniki synaglarda synagdan geçirilýär.

• Immunoterapiýa

• Orofargeal rak keselini bejermek ters täsirleri döredip biler.

• Näsaglar kliniki synaga gatnaşmak hakda pikir etmek isläp bilerler.

• Näsaglar rak keselini bejermekden ozal, wagtynda ýa-da soň kliniki synaglara girip bilerler.

• Gözegçilik synaglary zerur bolup biler.

Orofargeal rak keseli bilen bejermegiň dürli görnüşleri bar.

Orofarge mäzinden ejir çekýänler üçin dürli bejergiler bar. Käbir bejergiler adaty (häzirki ulanylýan bejergi), käbirleri kliniki synaglarda synagdan geçirilýär. Bejergi kliniki synagy, häzirki bejergileri gowulaşdyrmak ýa-da düwnük keseli bilen kesellänler üçin täze bejergiler barada maglumat almak üçin niýetlenen gözleg işidir. Kliniki synaglar täze bejerginiň adaty bejergiden has gowudygyny görkezende, täze bejergi adaty bejergä öwrülip biler. Näsaglar kliniki synaga gatnaşmak hakda pikir etmek isläp bilerler. Käbir kliniki synaglar diňe bejergini başlamadyk hassalar üçin açykdyr.

Orofargeal keseli bilen kesellänler, bejergisini kelle we boýun boýun keselini bejermekde tejribesi bolan lukmanlar topary meýilleşdirmeli.

Näsagyň bejergisine, rak keseli bolan adamlary bejermekde ýöriteleşen lukman onkolog lukman gözegçilik eder. Orofarinks dem almaga, iýmäge we gürleşmäge kömek edýändigi sebäpli hassalar, düwnük keseliniň we bejergisiniň zyýanly täsirlerini sazlamak üçin aýratyn kömege mätäç bolup bilerler. Lukmançylyk onkology hassany kelle we boýun boýun keseli bolan näsaglary bejermekde ýörite taýýarlykly beýleki saglyk hünärmenlerine iberip biler. Bulara aşakdaky hünärmenler girip biler:

• Kelle we boýun hirurgy.

• Radiasiýa onkology.

• Plastik hirurg.

• Diş lukmany.

• Diýetisian.

• Psiholog.

• Reabilitasiýa boýunça hünärmen.

• Gepleýji terapewt.

Adaty bejerginiň dört görnüşi ulanylýar:

Operasiýa

Operasiýa (operasiýada rak keselini aýyrmak) orofargeal düwnük keseliniň ähli basgançaklarynda umumy bejergidir. Hirurg rak we rak keseliniň töweregindäki käbir sagdyn dokumalary aýryp biler. Hirurg operasiýa wagtynda görüp boljak ähli rak keselini aýyrandan soň, käbir näsaglara galan islendik rak öýjüklerini öldürmek üçin operasiýadan soň himiýa bejergisi ýa-da radiasiýa bejergisi berilip bilner. Operasiýadan soň, düwnük keseliniň gaýdyp gelmek howpuny peseltmek üçin berilýän bejergä, goşmaça bejergi diýilýär.

Orofargeal düwnük keselini bejermek üçin transoral robot hirurgiýasy ýaly täze hirurgiýa görnüşleri öwrenilýär. Transoral robot operasiýasy, agzyň we bokurdagyň kyn ýerlerinden rak keselini aýyrmak üçin ulanylyp bilner. Robota dakylýan kameralar, hirurgyň görüp biljek 3 ölçegli (3D) şekilini berýär. Kompýuter ulanyp, hirurg rak keselini aýyrmak üçin robot gollarynyň ujundaky örän kiçi gurallara ýol görkezýär. Bu amal endoskopyň kömegi bilen hem edilip bilner.

Radiasiýa bejergisi

Radiasiýa bejergisi, düwnük öýjüklerini öldürmek ýa-da ösmezligi üçin ýokary energiýa rentgen şöhlelerini ýa-da beýleki radiasiýa görnüşlerini ulanýan rak keselidir. Daşarky radiasiýa bejergisi, rak keseli bilen bedeniň çägine radiasiýa ibermek üçin bedeniň daşyndaky enjamy ulanýar.

Kelläniň we boýnuň daşarky şöhlelenme bejergisi. Düwnük keselinde ýokary energiýa şöhlelenmesini maksat edinýän maşyn ulanylýar. Enjam hassanyň töwereginde aýlanyp, ýokary laýyk gelýän bejergini üpjün etmek üçin dürli burçlardan radiasiýa iberip biler. Tor maskasy bejerginiň dowamynda näsagyň kellesini we boýnuny hereket etmezlige kömek edýär. Maska ownuk syýa bellikleri goýulýar. Syýa bellikleri, her bejergiden öň radiasiýa maşynyny şol bir ýagdaýda düzmek üçin ulanylýar.

Radiasiýa bejergisini bermegiň käbir usullary radiasiýany ýakyn sagdyn dokumalara zeper ýetirmezlige kömek edip biler. Radiasiýa bejergisiniň bu görnüşleri aşakdakylary öz içine alýar:

• Dykyzlyk modulirlenen radiasiýa bejergisi (IMRT): IMRT, 3 ölçegli (3-D) radiasiýa bejergisiniň bir görnüşidir, bu çişiň ululygyny we görnüşini suratlandyrmak üçin kompýuter ulanýar. Dürli intensiwlikdäki radiasiýanyň inçe şöhleleri köp tarapdan çişe gönükdirilendir.

• Stereotaktiki beden radiasiýa bejergisi: Stereotaktiki beden radiasiýa bejergisi daşarky radiasiýa bejergisiniň bir görnüşidir. Her radiasiýa bejergisi üçin hassany şol bir ýagdaýda goýmak üçin ýörite enjamlar ulanylýar. Birnäçe günläp günde bir gezek radiasiýa maşyny, adaty çişden göni radiasiýa dozasyndan has uly maksat edinýär. Her bejergi üçin hassany şol bir ýagdaýda saklamak bilen, ýakyn sagdyn dokumalara az zyýan ýetýär. Bu prosedura stereotaktiki daşarky şöhle radiasiýa bejergisi we stereotaksiki radiasiýa bejergisi hem diýilýär.

Ösen orofargeal düwnük keselinde, gündelik radiasiýa dozasyny kiçi dozaly bejergilere bölmek, çişiň bejergä bolan täsirini gowulandyrýar. Muňa giperfraksiýa radiasiýa bejergisi diýilýär.

Bejergi başlamazdan ozal çilimi taşlan hassalarda radiasiýa bejergisi has gowy işläp biler.

Tiroid ýa-da gipofiz bezi radiasiýa bejergisiniň bir bölegi bolsa, hassanyň gipotireoz töwekgelçiligi ýokarlanýar (tiroid gormony gaty az). Bedende tiroid gormonynyň derejesini barlamak üçin gan barlagy bejergiden öň we soň geçirilmelidir.

Himiýa bejergisi

Himioterapiýa, öýjükleri öldürmek ýa-da olaryň bölünmegini bes etmek bilen, düwnük öýjükleriniň ösüşini duruzmak üçin dermanlary ulanýan rak keselidir. Himiýa bejergisi agzy bilen kabul edilende ýa-da damara ýa-da myşsa sanjylanda, dermanlar gana girýär we bedeniň hemme ýerinde düwnük öýjüklerine baryp biler (ulgamlaýyn himiýa bejergisi).

Has giňişleýin maglumat üçin kelle we boýun boýun keseli üçin tassyklanan dermanlara serediň. (Oropharyngeal rak, kelle we boýun boýun keseliniň bir görnüşidir.)

Maksatly bejergi

Maksatly bejergi, belli bir rak öýjüklerine hüjüm etmek üçin dermanlary ýa-da beýleki maddalary ulanýan bejerginiň bir görnüşidir. Maksatly bejergiler, adatça himiýa bejergisine ýa-da radiasiýa bejergisine garanyňda adaty öýjüklere az zyýan ýetirýär. Monoklonal antikorlar orofargeal düwnük keselini bejermekde ulanylýan maksatly bejerginiň bir görnüşidir.

Monoklonal antikor bejergisi, immunitet öýjüginiň bir görnüşinden laboratoriýada öndürilen antikorlary ulanýan rak keselidir. Bu antikorlar düwnük öýjüklerindäki ýa-da gandaky ýa-da dokumalardaky adaty maddalary kesgitläp biler, bu bolsa rak keseliniň ösmegine kömek edip biler. Antikorlar maddalara birikýär we düwnük öýjüklerini öldürýär, ösmegini bökdeýär ýa-da ýaýramagynyň öňüni alýar. Monoklonal antikorlara infuziýa berilýär. Aloneeke ulanylyp ýa-da neşe serişdelerini, toksinleri ýa-da radioaktiw materiallary gönüden-göni rak öýjüklerine daşamak üçin ulanylyp bilner.

Cetuximab, monoklonal antikoryň bir görnüşidir, ol düwnük öýjükleriniň üstündäki bir beloga baglanýar we öýjükleriň ösmegini we bölünmegini saklaýar. Gaýtalanýan we metastatiki orofargeal düwnük keselini bejermekde ulanylýar.

Has giňişleýin maglumat üçin kelle we boýun boýun keseli üçin tassyklanan dermanlara serediň. (Oropharyngeal rak, kelle we boýun boýun keseliniň bir görnüşidir.)

Bejerginiň täze görnüşleri kliniki synaglarda synagdan geçirilýär.

Bu gysgaça bölüm, kliniki synaglarda öwrenilýän bejergileri suratlandyrýar. Öwrenilýän her täze bejergini agzap bilmez. Kliniki synaglar barada maglumat NCI web sahypasyndan alyp bilersiňiz.

Immunoterapiýa

Immunoterapiýa, rak keseline garşy göreşmek üçin näsagyň immunitetini ulanýan bejergidir. Beden tarapyndan öndürilen ýa-da laboratoriýada öndürilen maddalar, bedeniň düwnük keseline garşy tebigy goraglaryny güýçlendirmek, ugrukdyrmak ýa-da dikeltmek üçin ulanylýar.

PD-1 ingibitorlary immun barlag nokady inhibitor terapiýasy diýilýän immunoterapiýanyň bir görnüşidir. PD-1, T öýjükleriniň üstündäki belok bolup, bedeniň immunitetini gözegçilikde saklamaga kömek edýär. PD-1 düwnük öýjüginde PDL-1 atly başga bir beloga dakylanda, T öýjüginiň düwnük öýjügini öldürmeginiň öňüni alýar. PD-1 ingibitorlary PDL-1 birikdirilýär we T öýjüklerine rak öýjüklerini öldürmäge mümkinçilik berýär.

Pembrolizumab we nivolumab, orofarnygeal düwnük keselini bejermekde öwrenilýän PD-1 ingibitorlarynyň görnüşleridir.

Immun barlag nokady. Çiş öýjüklerindäki PD-L1 we T öýjüklerindäki PD-1 ýaly barlag nokady beloklary immun jogaplaryny gözegçilikde saklamaga kömek edýär. PD-L1-iň PD-1 bilen baglanyşygy T öýjüklerini bedendäki çiş öýjüklerini öldürmekden saklaýar (çep panel). PD-L1 bilen PD-1-iň immun barlag nokady inhibitory (anti-PD-L1 ýa-da PD-1) bilen baglanyşygyny blokirlemek, T öýjüklerine çiş öýjüklerini (sag panel) öldürmäge mümkinçilik berýär.

Orofargeal rak keselini bejermek ters täsirleri döredip biler.

Düwnük keseliniň bejergisiniň netijesinde ýüze çykýan zyýanly täsirler barada has giňişleýin maglumat üçin “Side Effects” sahypasyna serediň.

Näsaglar kliniki synaga gatnaşmak hakda pikir etmek isläp bilerler.

Käbir hassalar üçin kliniki synaga gatnaşmak iň oňat bejergi usuly bolup biler. Kliniki synaglar rak keselini öwrenmek prosesiniň bir bölegidir. Täze düwnük bejergisiniň howpsuz we täsirli ýa-da adaty bejergiden has gowudygyny anyklamak üçin kliniki synaglar geçirilýär.

Düwnük keselini bejermek üçin häzirki zaman bejergileriň köpüsi öňki kliniki synaglara esaslanýar. Kliniki synaga gatnaşýan hassalar adaty bejergini alyp bilerler ýa-da täze bejergini ilkinji bolup bilerler.

Kliniki synaglara gatnaşýan hassalar geljekde rak keseliniň bejergisini gowulaşdyrmaga kömek edýär. Kliniki synaglar täsirli täze bejergilere alyp barmasa-da, köplenç möhüm soraglara jogap berýärler we gözlegleri öňe sürmäge kömek edýärler.

Näsaglar rak keselini bejermekden ozal, wagtynda ýa-da soň kliniki synaglara girip bilerler.

Käbir kliniki synaglarda diňe bejergini almadyk hassalar bar. Beýleki synaglar, rak keseli gowulaşmadyk hassalar üçin bejergileri barlaýar. Şeýle hem, rak keseliniň gaýtalanmagynyň (gaýdyp gelmeginiň) öňüni almak ýa-da rak keselini bejermegiň zyýanly täsirlerini azaltmak üçin täze usullary barlaýan kliniki synaglar bar.

Clinurduň köp ýerinde kliniki synaglar geçirilýär. NCI tarapyndan goldanýan kliniki synaglar baradaky maglumatlary NCI-iň kliniki synag gözleg sahypasynda tapyp bilersiňiz. Beýleki guramalar tarapyndan goldanýan kliniki synaglary ClinicalTrials.gov web sahypasynda tapyp bilersiňiz.

Gözegçilik synaglary zerur bolup biler.

Düwnük keselini anyklamak ýa-da rak keseliniň tapgyryny anyklamak üçin geçirilen synaglaryň käbiri gaýtalanyp biler. Bejerginiň näderejede işleýändigini görmek üçin käbir synaglar gaýtalanar. Bejergini dowam etdirmek, üýtgetmek ýa-da bes etmek baradaky kararlar bu synaglaryň netijelerine esaslanyp biler.

Käbir synaglar bejergi gutarandan soň wagtal-wagtal geçirilmegini dowam etdirer. Bu synaglaryň netijesi, ýagdaýyňyzyň üýtgändigini ýa-da rak keseliniň gaýtalanandygyny görkezip biler (gaýdyp geliň). Bu synaglara käwagt yzarlaýyş synaglary ýa-da barlaglar diýilýär.

Bejergiden soň, düwnük keseliniň gaýdyp gelendigini görkezýän alamatlary gözlemek üçin kelläni we boýny seresaplylyk bilen geçirmek möhümdir. Barlaglar birinji ýylda her 6-12 hepdede, ikinji ýylda her 3 aýda, üçünji ýylda her 3 aýdan 4 aýda we ondan soň her 6 aýda bir gezek geçiriler.

Tapgyr boýunça bejeriş usullary

Bu bölümde

• I Tapgyr we II Tapgyr Orofaryngeal düwnük

• III Tapgyr we IV Tapgyr Orofaryngeal düwnük

• Metastatiki we gaýtalanýan orofargeal düwnük

Aşakda görkezilen bejergiler barada has giňişleýin maglumat üçin bejerginiň wariantyna syn bölümine serediň.

I Tapgyr we II Tapgyr Orofaryngeal düwnük

Täze ýüze çykarylan I we II basgançakly orofargeal düwnük keselini bejermek aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Radiasiýa bejergisi.

• Operasiýa.

Näsaglary kabul edýän NCI goldaýan rak keseliniň kliniki synaglaryny tapmak üçin kliniki synag gözlegimizi ulanyň. Synaglary rak keseliniň görnüşine, näsagyň ýaşyna we synaglaryň nirede geçirilýändigine baglylykda gözläp bilersiňiz. Kliniki synaglar barada umumy maglumatlar hem bar.

III Tapgyr we IV Tapgyr Orofaryngeal düwnük

Täze ýüze çykarylan III orofargeal rak we IV basgançakly orofargeal rak keselini bejermek aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Advancederli ösen rak keselleri üçin radiasiýa bejergisi bilen operasiýa edilýär. Himiýa bejergisi radiasiýa bejergisi bilen bir wagtda berilip bilner.

• Himiýa bejergisi bolup bilmeýän hassalar üçin diňe radiasiýa bejergisi.

• Radiasiýa bejergisi bilen bir wagtda berlen himiýa bejergisi.

• Himiýa bejergisi, has köp himiýa bejergisi bilen bir wagtda berlen radiasiýa bejergisi.

• Himiýa bejergisiniň kliniki synagy, soň bolsa hirurgiýa ýa-da radiasiýa bejergisi.

• Öňdebaryjy HPV-pozitiw orofargeal rak keseli bolan radiasiýa bejergisi bilen bir wagtda berlen himiýa bejergisi bilen maksatly bejerginiň (nivolumab) kliniki synagy.

• Himiýa bejergisi bilen ýa-da bolmazdan radiasiýa bejergisiniň kliniki synagy.

• Transoral hirurgiýanyň kliniki synagy, soňra HPV-pozitiw orofargeal rak keseli bolan näsaglarda himiýa bejergisi bilen ýa-da pes dozaly radiasiýa bejergisi.

Näsaglary kabul edýän NCI goldaýan rak keseliniň kliniki synaglaryny tapmak üçin kliniki synag gözlegimizi ulanyň. Synaglary rak keseliniň görnüşine, näsagyň ýaşyna we synaglaryň nirede geçirilýändigine baglylykda gözläp bilersiňiz. Kliniki synaglar barada umumy maglumatlar hem bar.

Metastatiki we gaýtalanýan orofargeal düwnük

Orofaryngeal rak keseli bejergiden soň orofarinksde ýa-da bedeniň beýleki ýerlerinde gaýdyp gelýär. Metastazlaşdyrylan (bedeniň beýleki ýerlerine ýaýradylan) ýa-da orofarinksde gaýtalanýan orofargeal rak keselini bejermek aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Eger çiş radiasiýa bejergisine jogap bermese, hirurgiýa.

• Operasiýa arkaly çiş düýbünden aýrylmadyk bolsa we öňki radiasiýa berilmedik bolsa, radiasiýa bejergisi.

• Ikinji operasiýa, eger ilkinji operasiýa bilen çiş doly aýrylmasa.

• Operasiýa arkaly aýryp bolmaýan gaýtalanýan rak keseli üçin himiýa bejergisi.

• Himiýa bejergisi bilen bir wagtda berlen radiasiýa bejergisi.

• Stereotaktiki beden radiasiýa bejergisi maksatly bejergi (cetuximab) bilen bir wagtda berilýär.

• Maksatly bejerginiň, stereotaktiki beden radiasiýa bejergisiniň ýa-da himiýa bejergisi bilen bir wagtda berlen giperfraksiýa radiasiýa bejergisiniň kliniki synaglary.

• Immunoterapiýanyň (nivolumab ýa-da pembrolizumab) kliniki synagy.

Näsaglary kabul edýän NCI goldaýan rak keseliniň kliniki synaglaryny tapmak üçin kliniki synag gözlegimizi ulanyň. Synaglary rak keseliniň görnüşine, näsagyň ýaşyna we synaglaryň nirede geçirilýändigine baglylykda gözläp bilersiňiz. Kliniki synaglar barada umumy maglumatlar hem bar.

Orofaryngeal düwnük hakda has giňişleýin öwrenmek üçin

Milli düwnük institutyndan orofargeal rak barada has giňişleýin maglumat üçin aşakdakylara serediň:

• Kelle we boýun boýun keseli sahypasy

• Agyz boşlugy, Pharyngeal we Laryngeal düwnük keseliniň öňüni almak

• Agyz boşlugy, Pharyngeal we Laryngeal düwnük barlagy

• Himiýa bejergisiniň we kelle / boýun boýun radiasiýasynyň dilden ýüze çykýan kynçylyklary

• HPV we rak

• Kelle we boýun boýun keseli üçin tassyklanan dermanlar

• Kelle we boýun boýunlary

• Temmäki (taşlamaga kömek edýär)

Rak keseliniň umumy maglumatlary we Milli düwnük institutynyň beýleki çeşmeleri üçin aşakdakylara serediň:

• Rak hakda

• Sahna

• Himiýa bejergisi we siz: Düwnük keseli üçin goldaw

• Radiasiýa bejergisi we siz: Düwnük keseli üçin goldaw

• Düwnük keseli

• Lukmandan düwnük keseli barada soraglar

• Halas bolanlar we terbiýeçiler üçin