Rak hakda / bejermek / zyýanly täsirler / agz-bokurdak / agyz-kynçylyklar-pdq

Himiýa bejergisiniň we kelle / boýun boýun radiasiýa wersiýasynyň dilden ýüze çykýan kynçylyklary

Agyz boşlugy barada umumy maglumat

Esasy pikirler

• Düwürtik keselleri, esasanam kelle we boýun boýun kesellerinde ýüze çykýar.

• Agyz boşlugynyň öňüni almak we oňa gözegçilik etmek, rak keselini bejermegi dowam etdirmäge we has gowy durmuş derejesine eýe bolup biler.

• Kellä we boýnuna täsir edýän bejergileri alýan näsaglar, idegini lukmanlar we hünärmenler topary meýilleşdirmeli.

Düwürtik keselleri, esasanam kelle we boýun boýun kesellerinde ýüze çykýar.

Çylşyrymlylyklar, keseliň, amalyň ýa-da bejerginiň dowamynda ýa-da ondan soň ýüze çykýan we dikelmegi kynlaşdyrýan täze lukmançylyk problemalarydyr. Çylşyrymlylyklar keseliň ýa-da bejerginiň zyýanly täsirleri bolup biler ýa-da başga sebäpleri bolup biler. Agyz boşlugy agzyňa täsir edýär.

Düwnük keselinde birnäçe sebäplere görä agyz kynçylyklary döreýär:

• Himioterapiýa we radiasiýa bejergisi täze öýjükleriň ösüşini haýalladýar ýa-da togtadýar.

Bu düwnük bejergisi, düwnük öýjükleri ýaly çalt ösýän öýjükleriň ösüşini haýalladýar ýa-da togtadýar. Agzyň astyndaky adaty öýjükler hem çalt ösýär, şonuň üçin antikanser bejergisi olaryň ösmeginiň öňüni alyp biler. Bu, agyz dokumasynyň täze öýjükler ýasamak arkaly özüni bejermek ukybyny haýalladýar.

• Radiasiýa bejergisi agyz dokumalaryna, tüýkülik bezlerine we süňklere gönüden-göni zeper ýetirip we döwüp biler.

• Himioterapiýa we radiasiýa bejergisi agzdaky bakteriýalaryň sagdyn deňagramlylygyny bozýar.

Agzada bakteriýalaryň köp görnüşi bar. Käbirleri peýdaly we käbirleri zyýanly. Himioterapiýa we radiasiýa bejergisi agzyň astyndaky we tüýkülik döredýän tüýkülik bezleriniň üýtgemegine sebäp bolup biler. Bu bakteriýalaryň sagdyn deňagramlylygyny bozup biler. Bu üýtgeşmeler agzyň ýaralaryna, ýokançlyklara we diş çüýremegine sebäp bolup biler.

Bu gysgaça mazmun, himiýa bejergisi we radiasiýa bejergisi sebäpli ýüze çykýan agyz kynçylyklary hakda.

Agyz boşlugynyň öňüni almak we oňa gözegçilik etmek, rak keselini bejermegi dowam etdirmäge we has gowy durmuş derejesine eýe bolup biler.

Käwagt bejerginiň dozalaryny azaltmaly ýa-da agyz kynçylyklary sebäpli bejergini bes etmeli. Düwnük bejergisi başlamazdan öň öňüni alyş bejergisi we ýüze çykan badyna bejermek, agyz kynçylyklaryny peseldip biler. Çylşyrymly ýagdaýlar az bolanda, rak keselini bejermek has gowy işläp biler we durmuşyňyzyň has gowy bolmagy mümkin.

Kellä we boýnuna täsir edýän bejergileri alýan näsaglar, idegini lukmanlar we hünärmenler topary meýilleşdirmeli.

Agyz boşlugyny dolandyrmak üçin onkolog diş lukmanyňyz bilen ýakyndan işleşer we sizi ýörite taýýarlykly beýleki saglyk işgärlerine iberip biler. Bulara aşakdaky hünärmenler girip biler:

• Onkologiýa şepagat uýasy

• Diş hünärmenleri.

• Diýetisian.

• Gepleýji terapewt.

• Jemgyýetçilik işgäri.

Agyz we diş bejergisiniň maksatlary, rak keselini bejermezden ozal, wagtynda we soň tapawutlanýar:

• Düwnük bejergisinden öň, bar bolan agyz problemalaryny bejermek arkaly rak keselini bejermeklige taýýarlyk görmekdir.

• Düwnük bejergisi wagtynda maksat agyz boşlugynyň öňüni almak we ýüze çykýan kynçylyklary dolandyrmakdyr.

• Düwnük bejergisinden soň, maksatlar dişleri we diş etlerini sagdyn saklamak we rak keseliniň we bejergisiniň uzak möhletli täsirlerini dolandyrmakdyr.

Düwnük bejergisinden iň köp ýaýran agyz kynçylyklary aşakdakylary öz içine alýar:

• Agyz mukozy (agzyň çişen çişleri).

• Okanç.

• Tüýkülik mäziniň problemalary.

• Tagamyň üýtgemegi.

• Agyry.

Bu kynçylyklar suwsuzlanmak we ýeterlik iýmitlenmezlik ýaly beýleki problemalara sebäp bolup biler.

Agyz boşlugy we olaryň sebäpleri

Esasy pikirler

• Düwnük bejergisi agz we bokurdak problemalaryna sebäp bolup biler.

• Himiýa bejergisiniň kynçylyklary

• Radiasiýa bejergisiniň kynçylyklary

• Himiýa bejergisi ýa-da radiasiýa bejergisi sebäpli ýüze çykýan kynçylyklar

• Agyz boşlugy bejerginiň özi (göni) ýa-da bejerginiň ters täsirleri (gytaklaýyn) sebäpli bolup biler.

• Çylşyrymlylyklar ýiti (gysga möhletli) ýa-da dowamly (uzak dowamly) bolup biler.

Düwnük bejergisi agz we bokurdak problemalaryna sebäp bolup biler.

Himiýa bejergisiniň kynçylyklary

Himiýa bejergisinden döreýän dilden ýüze çykýan kynçylyklar aşakdakylary öz içine alýar:

• Aşgazanda ýa-da içegede gyjyndyrmalaryň çişmegi we ýaralary.

• Agzada aňsat gan akma.

• Nerw zeperleri.

Radiasiýa bejergisiniň kynçylyklary

Kellä we boýnuna radiasiýa bejergisiniň netijesinde ýüze çykýan agyz kynçylyklary aşakdakylary öz içine alýar:

• Agzyň gyjyndyrmasyndaky fibroz (süýümli dokumanyň ösmegi).

• Diş çüýremesi we diş etiniň keseli.

• Radiasiýa alýan ýerdäki dokumalaryň döwülmegi.

• Radiasiýa alýan ýerdäki süňkleriň döwülmegi.

• Radiasiýa alýan ýerdäki myşsalaryň fibrozy.

Himiýa bejergisi ýa-da radiasiýa bejergisi sebäpli ýüze çykýan kynçylyklar

Iň köp ýaýran agyz kynçylyklary himiýa bejergisi ýa-da radiasiýa bejergisi sebäpli bolup biler. Bular aşakdakylary öz içine alýar:

• Agzadaky çişen gyjyndyrmalar.

• Agzadaky ýa-da ganyň içinden geçýän ýokançlyklar. Bular bedeniň ähli öýjüklerine baryp we täsir edip biler.

• Tagam üýtgeýär.

• Agzy gury.

• Agyry.

• Dişleriň ulalmagy we çagalarda ösüş.

• Iýmitlenmezlik (bedeniň sagdyn bolmagy zerur iýmitlerden ýeterlik bolmazlyk) iýip bilmezlik sebäpli ýüze çykýar.

• Içip bilmezlik sebäpli suwsuzlanmak (bedeniň sagdyn bolmagy üçin suwuň mukdaryny almazlyk).

• Diş çüýremesi we diş etiniň keseli.

Agyz boşlugy bejerginiň özi (göni) ýa-da bejerginiň ters täsirleri (gytaklaýyn) sebäpli bolup biler.

Radiasiýa bejergisi agyz dokumalaryna, tüýkülik bezlerine we süňklere gönüden-göni zeper ýetirip biler. Bejerilen ýerler yzlary ýa-da zaýalanmagy mümkin. Bedeniň umumy radiasiýasy tüýkülik bezlerine hemişelik zeper ýetirip biler. Bu iýmitleriň tagamyny üýtgedip, agzyň guramagyna sebäp bolup biler.

Haýal bejeriş we ýokaşma, rak keselini bejermegiň gytaklaýyn kynçylyklarydyr. Hem himiýa bejergisi, hem-de radiasiýa bejergisi öýjükleriň bölünmegini we agzdaky bejeriş işini haýalladyp biler. Himioterapiýa ak gan öýjükleriniň sanyny azaldyp, immunitetini gowşadyp biler (ýokançlyga we kesele garşy göreşýän organlar we öýjükler). Bu ýokançlygy aňsatlaşdyrýar.

Çylşyrymlylyklar ýiti (gysga möhletli) ýa-da dowamly (uzak dowamly) bolup biler.

Aciti kynçylyklar bejerginiň dowamynda ýüze çykýan, soň bolsa ýitip gidýän zatlardyr. Himiýa bejergisi, adatça bejergi gutarandan soň bejerýän ýiti kynçylyklara sebäp bolýar.

Dowamly kynçylyklar, bejergi gutarandan birnäçe aý soň dowam edýän ýa-da ýüze çykýan kynçylyklardyr. Radiasiýa ýiti çylşyrymlylyklara sebäp bolup biler, ýöne dokumanyň hemişelik zeperlenmegine sebäp bolup biler, bu bolsa ömürboýy agyz kynçylyklaryna sezewar bolar. Aşakdaky hroniki kynçylyklar, kellä ýa-da boýnuna radiasiýa bejergisi gutarandan soň dowam edip biler:

• Agzy gury.

• Diş çüýremesi.

• Okançlyklar

• Tagam üýtgeýär.

• Dokumanyň we süňküň ýitmegi bilen ýüze çykýan agz we eňekdäki meseleler.

• Deride we myşsada oňat çişleriň köpelmegi bilen agzyň we eňegiň problemalary.

Agyz operasiýasy ýa-da beýleki diş işi, kellä ýa-da boýnuna radiasiýa bejergisi bolan näsaglarda kynçylyk döredip biler. Diş lukmanyňyzyň saglyk taryhyňyzy we alnan rak kesel bejergisini bilýändigine göz ýetiriň.

Himiýa bejergisi ýa-da radiasiýa bejergisi başlamazdan ozal agyz boşlugynyň öňüni almak we bejermek

Esasy pikirler

• Düwnük bejergisi başlamazdan ozal agyz problemalaryny tapmak we bejermek, agyz kynçylyklarynyň öňüni alyp biler ýa-da olary has agyrlaşdyryp biler.

• Agyz boşlugynyň öňüni almak sagdyn iýmitlenmegi, agyz bejergisini we diş barlagyny öz içine alýar.

• Dokary dozaly himiýa bejergisini, öýjük transplantasiýasyny ýa-da radiasiýa bejergisini alýan näsaglarda bejergi başlamazdan ozal agyz beklemek meýilnamasy bolmalydyr.

• Kellesi ýa-da boýny rak keseli bolan hassalaryň çilimi taşlamagy möhümdir.

Düwnük bejergisi başlamazdan ozal agyz problemalaryny tapmak we bejermek, agyz kynçylyklarynyň öňüni alyp biler ýa-da olary has agyrlaşdyryp biler.

Boşluklar, döwülen dişler, boş täçler ýa-da doldurgyçlar, diş eti ýaly meseleler hasam erbetleşip ýa-da rak keselini bejermekde kynçylyk döredip biler. Bakteriýalar agzynda ýaşaýar we immun ulgamy gowy işlemedikde ýa-da ak gan öýjükleriniň sany az bolanda ýokançlyga sebäp bolup biler. Diş problemalary, düwnük bejergisi başlamazdan öň bejerilse, agyz kynçylyklary az ýa-da ýumşak bolup biler.

Agyz boşlugynyň öňüni almak sagdyn iýmitlenmegi, agyz bejergisini we diş barlagyny öz içine alýar.

Agyz boşlugynyň öňüni almagyň ýollary aşakdakylary öz içine alýar:

• Deňagramly iýmitleniň. Sagdyn iýmitlenmek, bedene rak keseliniň bejergisine garşy durmaga, güýjüňizi saklamaga, ýokançlyga garşy göreşmäge we dokumany täzeden gurmaga kömek edip biler.

• Agzyňyzy we dişleriňizi arassa saklaň. Bu boşluklaryň, agzyň ýaralarynyň we ýokançlyklaryň öňüni almaga kömek edýär.

• Agyzdan doly saglyk synagyny geçiriň.

Diş lukmanyňyz, rak keselini bejermek toparynyň bir bölegi bolmaly. Düwnük bejergisinde agyz kynçylyklary bolan näsaglary bejermekde tejribesi bolan diş lukmanyny saýlamak möhümdir. Düwürtik bejergisi başlamazdan azyndan bir aý öň agzyňyzyň saglygyny barlamak, haýsydyr bir diş işi zerur bolsa agzyň sagalmagyna ýeterlik wagt berýär. Diş lukmany, ýokaşma ýa-da çüýremek howpy bolan dişleri bejerer. Bu, düwnük bejergisi wagtynda diş bejergisiniň zerurlygynyň öňüni almaga kömek eder. Öňüni alyş bejergisi kellä ýa-da boýnuna radiasiýa bejergisiniň umumy çylşyrymlylygy bolan gury agzy azaltmaga kömek edip biler.

Öňüni alyş agyz saglygy synagy aşakdakylary barlar:

• Agyz ýaralary ýa-da ýokançlyklar.

• Diş çüýremesi.

• Diş eti keseli.

• Gowy gabat gelmeýän stomatologiýa.

• Eňegiň hereketi.

• Tüýkülik bezleri bilen baglanyşykly meseleler.

Dokary dozaly himiýa bejergisini, öýjük transplantasiýasyny ýa-da radiasiýa bejergisini alýan näsaglarda bejergi başlamazdan ozal agyz beklemek meýilnamasy bolmalydyr.

Agyz beklemek meýilnamasynyň maksady, bejerginiň dowamynda kynçylyklara sebäp bolup bilýän agyz keselini tapmak we bejermek, bejergi we dikeldiş wagtynda agyz bejergisini dowam etdirmekdir. Transplantasiýanyň dürli döwürlerinde dürli agyz kynçylyklary bolup biler. Bu ýaramaz täsirleriň öňüni almak ýa-da azaltmak üçin ädimler ädip biler.

Radiasiýa bejergisi wagtynda agyz beklemek aşakdakylara bagly bolar:

• Näsagyň aýratyn zerurlyklary.

• Radiasiýa dozasy.

• Bedeniň bir bölegi bejerildi.

• Radiasiýa bejergisi näçe wagt dowam edýär.

• Occurüze çykýan aýratyn kynçylyklar.

Kellesi ýa-da boýny rak keseli bolan hassalaryň çilimi taşlamagy möhümdir.

Temmäki çilimini dowam etdirmek dikelişi haýalladyp biler. Şeýle hem kelläniň ýa-da boýnuň düwnük keseliniň gaýtalanmagy ýa-da ikinji bir rak keseliniň döremek howpuny ýokarlandyryp biler.

Himiýa bejergisi ýa-da radiasiýa bejergisi wagtynda we ondan soň dilden ýüze çykýan kynçylyklary dolandyrmak

Esasy pikirler

• Agyz boşlugy

• Diş arassaçylygy, kynçylyklaryň öňüni almaga ýa-da azaltmaga kömek edip biler.

• Düwnük keseli üçin gündelik agyz beklemek agzy arassa saklamagy we agzyň aşagyndaky dokumalar bilen mylaýym bolmagy öz içine alýar.

• Agyz boşlugy

• Agyz mukozy, agzdaky gyjyndyrmalaryň çişmegi.

• Himiýa bejergisi we radiasiýa bejergisi wagtynda mukozitiň aladasy agzy arassalamagy we agyryny aýyrmagy öz içine alýar.

• Agyry

• Düwnük keselinde agyz agyrysynyň köp sebäbi bolup biler.

• Düwnük keselinde agyz agyrylary düwnük sebäpli döräp biler.

• Agyz boşlugy bejerginiň ters täsiri bolup biler.

• Käbir antikanser dermanlary agyz agyrysyna sebäp bolup biler.

• Dişleri üwemek dişlerde ýa-da eňek myşsalarynda agyry döredip biler.

• Agyry gözegçilik hassanyň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga kömek edýär.

• Okanç

• Agzyň astyna zeper ýetmegi we immunitetiň gowşaklygy ýokaşmagy aňsatlaşdyrýar.

• Okançlyklar bakteriýalar, kömelek ýa-da wirus sebäpli bolup biler.

• Gan akma

• Antikanserlendiriji dermanlar ganyň ýygrylmagyny peseldýän mahaly gan döremegi mümkin.

• Gan mukdary az bolsa hassalaryň köpüsi arkaýyn çotga we ýuwup bilýärler.

• Gury agzy

• Gury agz (kserostomiýa) tüýkülik bezleri ýeterlik tüýkülik döretmeýän mahaly ýüze çykýar.

• Tüýkülik bezleri, adatça, himiýa bejergisi gutarandan soň kadaly ýagdaýa gelýär.

• Tüýkülik bezleri radiasiýa bejergisi gutarandan soň doly dikelip bilmez.

• Seresaplyk bilen agyz arassaçylygy agzyň ýaralarynyň, diş etiniň keseliniň we agzyň gury bolmagy sebäpli diş çüýremeginiň öňüni alyp biler.

• Diş çüýremesi

• Üýtgeşmeleri dadyň

• Himioterapiýa we radiasiýa bejergisinde tagamyň üýtgemegi (disguesia) köp bolýar.

• Fatadawlyk

• Iýmitlenmezlik

• Işdäň ýitmegi iýmitlenmezlige sebäp bolup biler.

• Iýmitlenme goldawy suwuk berhizleri we turba iýmitlenmesini öz içine alyp biler.

• Agzyň we eňegiň berkligi

• Alluwutmak meselesi

• Alluwutmak we ýuwdup bilmezlik (disfagiýa) agyry, bejergiden öň, wagtynda we soň rak kesellerinde köp bolýar.

• Alluwutmak meselesi beýleki kynçylyklaryň döremek howpuny ýokarlandyrýar.

• Radiasiýa bejergisiniň ýuwutmagyna täsir edip biljekdigi birnäçe faktorlara bagly.

• Swuwutmak meselesi käwagt bejergiden soň ýitýär

• Swuwutmak meselesi hünärmenler topary tarapyndan dolandyrylýar.

• Dokum we süňk ýitirilmegi

Agyz boşlugy

Diş arassaçylygy, kynçylyklaryň öňüni almaga ýa-da azaltmaga kömek edip biler.

Düwnük bejergisinde agyz saglygyna ýakyndan gözegçilik etmek möhümdir. Bu kynçylyklaryň öňüni almaga, tapmaga we gysga wagtda bejermäge kömek edýär. Düwnük bejergisinde we ondan soň agzyňy, dişiňi we diş etiňi arassa saklamak boşluklar, agzyň ýaralary we ýokançlyklar ýaly kynçylyklary azaltmaga kömek edip biler.

Düwnük keseli üçin gündelik agyz beklemek agzy arassa saklamagy we agzyň aşagyndaky dokumalar bilen mylaýym bolmagy öz içine alýar.

Himiýa bejergisi we radiasiýa bejergisi wagtynda gündelik agyz beklemek aşakdakylary öz içine alýar:

Dişleri ýuwmak

• Dişleri we diş etlerini ýumşak çotga bilen günde 2 - 3 gezek 2 - 3 minut çotuň. Dişleriň diş etine gabat gelýän ýerini ýuwuň we ýygy-ýygydan ýuwuň.

• Gerek bolsa, diş çotgasyny her 15-30 sekuntda gyzgyn suwda ýuwuň.

• Diňe ýumşak çotga ulanyp bolmaýan ýagdaýynda köpük çotgasyny ulanyň. Günde 2-den 3 gezek çotuň we antibakterial ýuwuň. Oftenygy-ýygydan ýuwuň.

• Diş çotgasy çotgalaryň arasynda howa gurak bolsun.

• Ildumşak tagamly florid diş pastasyny ulanyň. Tagam agzy gaharlandyryp biler, esasanam nananyň tagamy.

• Diş pastasy agzyňyzy gaharlandyrýan bolsa, 1 käse suwa goşulan 1/4 çaý çemçesi duz garyndysy bilen çotuň.

.Uwmak

• Agzyň agyrysyny azaltmak üçin her 2 sagatdan bir ýuwuň. 1/4 çaý çemçesi duz we 1/4 çaý çemçesi çörek sodasyny 1 kwartal suwda eremeli.

• Sakgyç keseli üçin antibakterial ýuwmak günde 2-den 4 gezek ulanylyp bilner. 1-2 minut ýuwuň.

• Agzy gury bolsa, nahardan soň dişleri arassalamak üçin ýuwmak ýeterlik bolmaz. Çotmak we ýuwmak zerur bolup biler.

Güllemek

Günde bir gezek ýuwaşja ýuwuň.

Dodaklara ideg

Guramagynyň we ýarylmagynyň öňüni almak üçin dodaklara lanolin bilen krem ​​ýaly önümleri ulanyň.

Diş bejergisi

• Diş protezlerini her gün ýuwuň we ýuwuň. Diş protezlerini arassalamak üçin ýumşak çotga diş çotgasyny ýa-da birini ulanyň.

• Diş lukmanyňyz tarapyndan maslahat berilýän diş arassalaýjy bilen arassalaň.

• Geýilmeýän mahaly diş protezlerini çygly saklaň. Diş lukmanyňyz tarapyndan maslahat berilýän suwda ýa-da diş siňdiriji erginde goýuň. Diş proteziniň şekiliniň ýitmegine sebäp bolup biljek gyzgyn suw ulanmaň.

Dokary dozaly himiýa terapiýasy we öýjük transplantasiýasy wagtynda ýörite agyz beklemek üçin, bu gysgaça mazmunyň ýokary dozaly himiýa bejergisiniň we / ýa-da öýjük transplantasiýasynyň dolandyryş agyz kynçylyklaryna serediň.

Agyz boşlugy

Agyz mukozy, agzdaky gyjyndyrmalaryň çişmegi.

"Agyz mukozy" we "stomatit" adalgalary köplenç biri-biriniň ýerine ulanylýar, ýöne olar başga.

• Agyz mukozy, agzdaky gyjyndyrmalaryň çişmegi. Adatça gyzyl, ýanýan ýaralar ýa-da agzyň ýarasy ýaly ýaralar ýaly görünýär.

• Stomatit - agyz boşlugynyň we beýleki dokumalaryň çişmesi. Bulara diş, dil, agzyň üçegi we poly, dodaklaryň we ýaňaklaryň içi girýär.

Mukozit radiasiýa bejergisi ýa-da himiýa bejergisi sebäpli döräp biler.

• Himiýa bejergisinden döreýän mukozit, öz-özünden bejeriler, adatça ýokanç ýok bolsa 2-den 4 hepde içinde.

• Radiasiýa bejergisiniň netijesinde ýüze çykýan mukozit, bejerginiň näçe wagt dowam edendigine baglylykda adatça 6-8 hepde dowam edýär.

• Öýjükleri göçürmek üçin ýokary dozaly himiýa terapiýasy ýa-da himoradiasiýa alýan näsaglarda: mukozit, adatça bejergi başlandan 7-10 gün soň başlaýar we bejergi gutarandan soň 2 hepde töweregi dowam edýär.

Agzalarda 30 minutlap ýüzmek, hassalar florourasil almazdan 5 minut öň, mukozitiň öňüni alyp biler. Dokary dozaly himiýa bejergisini we öýjük transplantasiýasyny alýan näsaglara mukozitiň öňüni almak ýa-da uzak dowam etmezligi üçin derman berilip bilner.

Mukozit aşakdaky problemalara sebäp bolup biler:

• Agyry.

• Okanç.

• Himiýa bejergisini alýan näsaglarda gan akma. Radiasiýa bejergisini alýan näsaglarda adatça gan ýok.

• Dem almakda we iýmekde kynçylyk.

Himiýa bejergisi we radiasiýa bejergisi wagtynda mukozitiň aladasy agzy arassalamagy we agyryny aýyrmagy öz içine alýar.

Radiasiýa bejergisi ýa-da himiýa terapiýasy sebäpli dörän mukoziti bejermek birmeňzeş. Bejergi ak gan öýjükleriňiziň sanyna we mukozitiň näderejede agyrdygyna baglydyr. Himiýa bejergisi, öýjük transplantasiýasy ýa-da radiasiýa bejergisi wagtynda mukoziti bejermegiň usullary aşakdakylardyr:

Agzy arassalamak

• Dişleriňizi we agzyňyzy her 4 sagatdan we ýatýan wagtyňyzdan arassalaň. Mukozit has erbetleşýän bolsa muny ýygy-ýygydan ediň.

• Softumşak dişli diş çotgasyny ulanyň.

• Diş çotgyňyzy ýygy-ýygydan çalyşyň.

• Agzyňyzyň çygly bolmagyna kömek etmek üçin suwda erän ýaglaýjy jele ulanyň.

• Ildumşak ýuwuň ýa-da ýönekeý suw ulanyň. Freygy-ýygydan ýuwulmak iýmit böleklerini we bakteriýalary agzdan aýyrýar, ýaralaryň çişmeginiň öňüni alýar, diş etini we agzyň astyny ​​nemlendirýär we rahatlandyrýar.

• Agzyň ýaralary çişip başlasa, aşakdaky ýuwmak ulanylyp bilner:

• Üç göterim wodorod peroksid deň mukdarda suw ýa-da duzly suw bilen garylýar. Duzly suw garyndysy etmek üçin 1 stakan suwa 1/4 çaý çemçesi duz goýuň.

Muny 2 günden köp ulanmaly däl, sebäbi mukozitiň bejergisinden gorar.

Mukozit agyrysyny aýyrmak

• Agyry üçin derwaýys dermanlary synap görüň. Dermany diş etine ýa-da agzyň aşagyna goýmazdan ozal agzyňyzy ýuwuň. Iýmit böleklerini aýyrmak üçin duzly suwa batyrylan doka bilen agzy we dişleri ýuwaşlyk bilen süpüriň.

• Möhüm dermanlar ýok wagty agyry dermanlary kömek edip biler. Himiýa bejergisini alýan näsaglar tarapyndan steroid ýokançlyga garşy dermanlar (NSAIDS, aspirin görnüşli agyry dermanlar) ulanylmaly däldir, sebäbi gan döremek howpuny ýokarlandyrýar.

• Radiasiýa bejergisi wagtynda alnan sink goşundylary mukozit we dermatit (deriniň çişmegi) sebäpli ýüze çykýan agyrylary bejermäge kömek edip biler.

• Alkogoly öz içine almaýan powidon-ýod agzy ýuwulmagy, radiasiýa bejergisi sebäpli ýüze çykýan mukozitiň gijikmegine ýa-da azalmagyna kömek edip biler.

Agyry dolandyrmak barada has giňişleýin maglumat üçin bu gysgaça mazmunyň Agyr bölümine serediň.

Agyry

Düwnük keselinde agyz agyrysynyň köp sebäbi bolup biler.

Düwnük keseliniň agyrylary aşakdakylardan gelip biler:

• Rak.

• Düwnük bejergisiniň ters täsirleri.

• Rak bilen baglanyşykly bolmadyk beýleki lukmançylyk şertleri.

Agyz agyrysynyň köp sebäpleri bolup biljekdigi sebäpli, seresaply diagnoz goýmak möhümdir. Bu aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Lukmançylyk taryhy.

• Fiziki we diş synaglary.

• Dişleriň rentgen şöhleleri.

Düwnük keselinde agyz agyrylary düwnük sebäpli döräp biler.

Düwürtik dürli usullar bilen agyry döredip biler:

• Ösümlik ulalýar we nerwlere täsir edýär we çişmä sebäp bolýar.

• Bedeniň içine ýaýran we agzyň duýgur ýerlerine täsir edip biljek leýkemi we lenfomalar. Birnäçe miýeloma dişlere täsir edip biler.

• Beýni çişleri kelleagyry döredip biler.

• Rak bedeniň beýleki ýerlerinden kellä we boýnuna ýaýrap, agyz agyrysyna sebäp bolup biler.

• Käbir rak keselleri bilen, bedeniň düwnük keseliniň golaýynda duýulmagy mümkin. Oňa agyry diýilýär. Burun, bokurdak we öýken çişleri agzyň ýa-da eňegiň agyrysyna sebäp bolup biler.

Agyz boşlugy bejerginiň ters täsiri bolup biler.

Agyz mukozy radiasiýa bejergisiniň we himiýa bejergisiniň iň köp ýaýran täsiridir. Tüýkülikdäki agyry köplenç mukozit gutulandan soňam biraz dowam edýär.

Operasiýa süňklere, nerwlere ýa-da dokumalara zeper ýetirip, agyrylara sebäp bolup biler. Süňk agyrysyny bejermek üçin kabul edilen bisfosonatlar, käwagt süňküň döwülmegine sebäp bolýar. Diş çekmek ýaly diş amallaryndan soň bu has ýygy duş gelýär. (Has giňişleýin maglumat üçin şu gysgaça mazmunyň himiýa bejergisi ýa-da radiasiýa bejergisi bilen baglanyşykly bolmadyk dilden ýüze çykýan kynçylyklara serediň.)

Transplantasiýa edilen näsaglarda graft-garşy-host-keseli (GVHD) döräp biler. Bu gyjyndyrmalaryň çişmegine we bogun agyrysyna sebäp bolup biler. (Has giňişleýin maglumat üçin ýokary dozaly himiýa terapiýasynyň we / ýa-da baldak öýjüklerini transplantasiýa bölüminiň dolandyryş dilden ýüze çykýan kynçylyklaryna serediň).

Käbir antikanser dermanlary agyz agyrysyna sebäp bolup biler.

Eger antikanser serişdesi agyry döredýän bolsa, dermany duruzmak adatça agyryny bes edýär. Düwnük bejergisinde agyz agyrysynyň köp sebäpleri bolup biljekdigi sebäpli, seresaply diagnoz goýmak möhümdir. Bu lukmançylyk taryhyny, fiziki we diş synaglaryny, dişleriň rentgen şöhlelerini öz içine alyp biler.

Käbir hassalarda himiýa bejergisi gutarandan birnäçe hepde ýa-da birnäçe aýlap duýgur dişleri bolup biler. Duýgur dişler üçin florid bejergisi ýa-da diş pastasy oňaýsyzlygy aradan aýyryp biler.

Dişleri üwemek dişlerde ýa-da eňek myşsalarynda agyry döredip biler.

Dişlerde ýa-da eňek myşsalarynda agyry, köplenç stres sebäpli ýa-da uklap bilmeýänligi sebäpli dişlerini dişleýän ýa-da eňegini gysýan hassalarda ýüze çykyp biler. Bejergide myşsalary gowşadýanlar, aladany bejermek üçin dermanlar, fiziki bejergi (çygly yssy, massaage we uzalma) we uklap ýatyrka geýmek üçin agz goragçylary bolup biler.

Agyry gözegçilik hassanyň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga kömek edýär.

Agyz we ýüz agyry iýmitlenmäge, gürleşmäge we kellä, boýnuna, agzyna we bokurdagyna degişli köp sanly işe täsir edip biler. Kelle we boýun boýun keselinden ejir çekýänleriň köpüsinde agyry bolýar. Lukman näsagdan reýting ulgamyny ulanyp, agyrylara baha bermegini sorap biler. Bu 0-dan 10-a çenli şkalada bolup biler, 10-yň iň erbet bolmagy. Duýulýan agyrynyň derejesi köp dürli zatlara täsir edýär. Näsaglar üçin lukmanlar bilen agyry hakda gürleşmek möhümdir.

Dolandyrylmaýan agyry hassanyň durmuşynyň ähli ugurlaryna täsir edip biler. Agyry alada we depressiýa duýgularyny döredip biler we hassanyň dostlary we maşgalasy bilen gündelik durmuşyndan lezzet almagyna päsgel berip biler. Agyry, rak keselinden gutulmagyny haýallaşdyryp ýa-da täze fiziki kynçylyklara sebäp bolup biler. Düwürtik agyrysyna gözegçilik etmek näsaga adaty işlerden we has gowy durmuşdan lezzet almaga kömek edip biler.

Agyz mukozit agyrylary üçin köplenç derwaýys bejergiler ulanylýar. Agyz mukozynyň agyrysyny aýyrmak barada maglumat almak üçin bu gysgaça mazmunyň Agyz mukozit bölümine serediň.

Beýleki agyry dermanlary hem ulanylyp bilner. Käwagt birden köp agyry dermanlary gerek bolýar. Alada ýa-da depressiýa ýa-da tutgaýlaryň öňüni almak üçin myşsalary gowşadýan we dermanlar käbir hassalara kömek edip biler. Gaty agyry üçin opioidler bellenilip bilner.

Neşe däl bejergiler, aşakdakylary hem öz içine alyp biler:

• Fiziki bejergi.

• TENS (transkutan elektrik nerwiniň gyjyndyrylmagy).

• Sowuk ýa-da ýylylygy ulanmak.

• Gipnoz.

• Akupunktura. (Akupunktura boýunça gysgaça mazmunyna serediň.)

• Päsgelçilik.

• Dynç alyş bejergisi ýa-da şekil.

• Bilim tertibini bejermek.

• Saz ýa-da drama terapiýasy.

• Maslahat bermek.

Okanç

Agzyň astyna zeper ýetmegi we immunitetiň gowşaklygy ýokaşmagy aňsatlaşdyrýar.

Agyz mukozy, bakteriýalaryň we wiruslaryň gana girmegine mümkinçilik berýän agzyň astyny ​​döwýär. Himiýa bejergisi bilen immun ulgamy gowşasa, agzyndaky gowy bakteriýalar hem ýokançlyga sebäp bolup biler. Keselhanadan ýa-da başga ýerlerden alnan mikroblar hem ýokançlyga sebäp bolup biler.

Ak gan öýjükleriniň sany azaldygyça ýokançlyklar ýygy-ýygydan ýüze çykyp, has çynlakaý bolup biler. Uzak wagtlap ak gan öýjükleri az bolan näsaglarda çynlakaý ýokançlyk töwekgelçiligi has ýokarydyr. Kellä we boýnuna radiasiýa bejergisi wagtynda giňden ýaýran gury agz, agzyň ýokançlyk howpuny ýokarlandyryp biler.

Himiýa bejergisi we radiasiýa bejergisi başlamazdan ozal berilýän diş bejergisi, agzyň, dişiň ýa-da diş etiniň ýokançlyklaryny peseldip biler.

Okançlyklar bakteriýalar, kömelek ýa-da wirus sebäpli bolup biler.

Bakterial ýokançlyklar

Diş bejergisi bolan we ýokary dozaly himiýa bejergisini alýan näsaglarda bakterial ýokançlyklary bejermek aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Dermanly we peroksid agzyny ýuwmak.

• Çotmak we ýuwmak.

• Diş protezini mümkin boldugyça az geýmek.

Kömelek ýokançlygy

Agzada adatça hiç hili kynçylyk döretmezden ýa-da agyz boşlugynda ýaşap bilýän kömelekler bar. Şeýle-de bolsa, agzyň aşa köpelmegi (aşa kömelek) çynlakaý bolup biler we bejerilmelidir.

Antibiotikler we steroid dermanlary himiýa bejergisini alýan hassanyň ak gan öýjükleriniň sany az bolanda ulanylýar. Bu dermanlar agzyndaky bakteriýalaryň deňagramlylygyny üýtgedýär, kömelekleriň köpelmegini aňsatlaşdyrýar. Şeýle hem, kömelek ýokançlygy radiasiýa bejergisi bilen bejergi alýan näsaglarda köp bolýar. Düwnük bejergisini alýan näsaglara kömelek ýokançlygynyň ýüze çykmagynyň öňüni almak üçin dermanlar berilip bilner.

Kandidoz, himiýa bejergisini we radiasiýa bejergisini alýan näsaglarda köp duş gelýän kömelek ýokançlygynyň bir görnüşidir. Alamatlarynda ýanýan agyry we tagam üýtgemegi bolup biler. Kömelek ýokançlyklaryny bejermek, diňe agzyň aşagyndaky ýuwulmalary we antifungal dermanlary öz içine alýan ýumşaklyklary öz içine alyp biler. Diş protezlerini we diş enjamlaryny siňdirmek we agzy ýuwmak üçin antifungal ýuwmak ulanylmaly. Çaýkanyň we ýumşaklygyň kömelek ýokançlygyndan gutulmazlygy üçin dermanlar ulanylyp bilner. Kömelek ýokançlygynyň öňüni almak üçin dermanlar käwagt ulanylýar.

Wirus ýokançlygy

Himiýa bejergisini alýan hassalarda, esasanam öýjük transplantasiýasyndan ejizlenen immun ulgamy bolan hassalarda wirus ýokaşma howpy ýokarlanýar. Gerpeswir ýokançlygy we gizlin (bedende bar, ýöne işjeň däl ýa-da alamatlara sebäp bolmaýan) beýleki wiruslar ýanmagy mümkin. Infectionsokançlyklary ir tapmak we bejermek möhümdir. Bejergi başlamazdan ozal wirusa garşy dermanlar bermek wirus ýokançlygynyň howpuny peseldip biler.

Gan akma

Antikanserlendiriji dermanlar ganyň ýygrylmagyny peseldýän mahaly gan döremegi mümkin.

Dokary dozaly himiýa bejergisi we öýjük transplantasiýalary gandaky trombositleriň sanyndan az bolup biler. Bu, bedeniň gan ýygnamagy bilen baglanyşykly kynçylyklara sebäp bolup biler. Gan akmagy ýumşak bolup biler (dodaklarda ownuk gyzyl tegmiller, ýumşak dyrnak ýa-da agzyň aşagy) ýa-da agyr, esasanam diş etinde we agzyň ýaralaryndan bolup biler. Diş saklaýan keselleriň öz-özünden ýa-da iýmek, çotga etmek ýa-da ýuwmak bilen gaharlanmagy mümkin. Trombositleriň sany gaty pes bolanda, diş etinden gan çykyp biler.

Gan mukdary az bolsa hassalaryň köpüsi arkaýyn çotga we ýuwup bilýärler.

Yzygiderli agyz beklemegi dowam etdirmek, gan akmagy hasam kynlaşdyryp biljek ýokançlyklaryň öňüni almaga kömek eder. Diş lukmany ýa-da lukman lukmany, gan akmagy nädip bejermelidigini we trombositleriň sany az bolanda agzyňyzy arassa saklamagy düşündirip biler.

Himiýa bejergisi wagtynda gan akmagy bejermek aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Gan aýlanyşyny azaltmak we palta emele gelmegine kömek edýän dermanlar.

• Gan akýan ýerleri ýapýan we möhürleýän esasy önümler.

• Duz suwunyň we 3% wodorod peroksidiň garyndysy bilen ýuwmak. (Garyndynyň düzüminde wodorod peroksidden 2 ýa-da 3 esse köp duz bolmaly.) Duz suwunyň garyndysyny etmek üçin 1 stakan suwa 1/4 çaý çemçesi duz goýuň. Bu agzdaky ýaralary arassalamaga kömek edýär. Düwürtikler bozulmaz ýaly seresaplylyk bilen ýuwuň.

Gury agzy

Gury agz (kserostomiýa) tüýkülik bezleri ýeterlik tüýkülik döretmeýän mahaly ýüze çykýar.

Tüýkülik tüýkülik bezleri bilen ýasalýar. Tüýkülik tagam, ýuwutmak we gürlemek üçin zerurdyr. Dişleri we diş etlerini arassalamak we agzdaky aşa kislotanyň öňüni almak arkaly ýokançlygyň we dişiň çüýremeginiň öňüni alýar.

Radiasiýa bejergisi tüýkülik bezlerine zeper ýetirip, tüýküligiň az bolmagyna sebäp bolup biler. Öýjük göçürmek üçin ulanylýan himiýa bejergisiniň käbir görnüşleri tüýkülik bezlerine zeper ýetirip biler.

Tüýkülik ýeterlik bolmasa, agzy guraýar we oňaýsyz bolýar. Bu ýagdaýa gury agz (kserostomiýa) diýilýär. Diş çüýremek, diş eti we ýokaşma howpy ýokarlanýar we durmuş derejäňiz ejir çekýär.

Gury agzyň alamatlary aşakdakylary öz içine alýar:

• Galyň, gaty tüýkülik.

• Suwsuzlygyň ýokarlanmagy.

• Tagamyň, ýuwutmagyň ýa-da sözleýişiň üýtgemegi.

• Agyrýan ýa-da ýanýan duýgy (esasanam dilde).

• Dodaklarda ýa-da agzyň burçlarynda kesikler ýa-da ýarylmalar.

• Diliň ýüzündäki üýtgeşmeler.

• Diş protezini geýmek meselesi.

Tüýkülik bezleri, adatça, himiýa bejergisi gutarandan soň kadaly ýagdaýa gelýär.

Öýjükleri göçürmek üçin himiýa terapiýasy netijesinde dörän gury agz, adatça wagtlaýyn bolýar. Tüýkülik bezleri köplenç himiýa bejergisi gutarandan 2-3 aý soň dikelýär.

Tüýkülik bezleri radiasiýa bejergisi gutarandan soň doly dikelip bilmez.

Tüýkülik bezleri tarapyndan öndürilen tüýkülik mukdary, adatça kellä ýa-da boýnuna radiasiýa bejergisini başlandan soň 1 hepdäniň içinde azalyp başlaýar. Bejergi dowam edýärkä azalmagyny dowam etdirýär. Guraklygyň näderejede agyrlygy radiasiýanyň dozasyna we radiasiýa alýan tüýkülik bezleriniň sanyna baglydyr.

Tüýkülik bezleri radiasiýa bejergisinden soň ilkinji ýylda bölekleýin dikeldilip bilner. Şeýle-de bolsa, tüýkülik bezleri göni radiasiýa alsa, dikeldiş adatça doly däl. Radiasiýa almadyk tüýkülik bezleri, zeper ýeten bezlerden tüýküligiň ýitmeginiň öwezini dolmak üçin has köp tüýkülik döredip biler.

Seresaplyk bilen agyz arassaçylygy agzyň ýaralarynyň, diş etiniň keseliniň we agzyň gury bolmagy sebäpli diş çüýremeginiň öňüni alyp biler.

Gury agzyň aladasy aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Agzy we dişleri günde azyndan 4 gezek arassalaň.

• Günde bir gezek gül.

• Ftorid diş pastasy bilen çotuň.

• Dişleri arassalandan soň, günde bir gezek florid jelini ulanyň.

• Duz we çörek sodasynyň garyndysy bilen günde 4-6 gezek ýuwuň (½ çaý çemçesi duz we ½ çaý çemçesi çörek sodasyny 1 stakan ýyly suwda garmaly).

• Olarda şeker köp bolan iýmitlerden we suwuklyklardan gaça duruň.

• Agzyň guraklygyny aýyrmak üçin köplenç suw içiň.

Diş lukmany aşakdaky bejergileri berip biler:

• Dişlerdäki minerallary çalyşmak üçin ýuwuň.

• Agzadaky ýokançlyga garşy göreşmek üçin ýuwuň.

• Tüýkülik çalşygy ýa-da tüýkülik bezleriniň has köp tüýkülik döretmegine kömek edýän dermanlar.

• Diş çüýremeginiň öňüni almak üçin florid bejergisi.

Akupunktura gury agzy aýyrmaga hem kömek edip biler.

Diş çüýremesi

Agzyň gury bolmagy we agzdaky bakteriýalaryň deňagramlylygynyň üýtgemegi dişiň çüýremek howpuny ýokarlandyrýar. Agyz arassaçylygy we diş lukmany tarapyndan yzygiderli ideg etmek boşluklaryň öňüni alyp biler. Has giňişleýin maglumat üçin bu gysgaça mazmunyň yzygiderli agyz beklemek bölümine serediň.

Üýtgeşmeleri dadyň

Himioterapiýa we radiasiýa bejergisinde tagamyň üýtgemegi (disguesia) köp bolýar.

Tagam manysynyň üýtgemegi, himiýa bejergisiniň hem, kelläniň ýa-da boýnuň radiasiýa bejergisiniň umumy tarapydyr. Tagamyň üýtgemegi tagamyň zeperlenmegi, agzyň gury bolmagy, ýokaşma ýa-da diş problemalary sebäpli bolup biler. Iýmitler, tagamy ýok ýaly bolup biler ýa-da rak keselini bejermezden ozal edişi ýaly dadyp bilmez. Radiasiýa süýji, turş, ajy we duzly tagamlaryň üýtgemegine sebäp bolup biler. Himiýa bejergisi ýakymsyz tagam döredip biler.

Himiýa bejergisini alýan näsaglaryň köpüsinde we radiasiýa bejergisini alýan käbir hassalarda bejergi gutarandan birnäçe aý soň tagam kadaly ýagdaýa gelýär. Şeýle-de bolsa, köp radiasiýa bejergisi hassalary üçin üýtgeşiklik hemişelikdir. Beýlekilerde, radiasiýa bejergisi gutarandan soň, tagam çişleri 6-8 hepde ýa-da ondanam köp wagtlap dikeldilip bilner. Sink sulfat goşundylary käbir näsaglara tagam duýgusyny dikeltmäge kömek edip biler.

Fatadawlyk

Dokary dozaly himiýa bejergisini ýa-da radiasiýa bejergisini alýan rak keselleri köplenç ýadawlygy duýýarlar (energiýa ýetmezçiligi). Bu düwnük ýa-da bejergisi sebäpli döräp biler. Käbir hassalarda uklamakda kynçylyklar bolup biler. Näsaglar yzygiderli agyz beklemek üçin özlerini gaty ýadap bilerler, bu bolsa agzyň ýarasy, ýokançlyk we agyry töwekgelçiligini hasam artdyryp biler. (Has giňişleýin maglumat üçin ýadawlyk barada gysgaça mazmunyna serediň.)

Iýmitlenmezlik

Işdäň ýitmegi iýmitlenmezlige sebäp bolup biler.

Kelle we boýun boýun kesellerinde bejergi alýan näsaglarda ýeterlik iýmitlenmezlik howpy ýokary. Düwnük keseliniň özi, diagnoz goýulmazdan ozal iýmitlenmezlik, hirurgiýa, radiasiýa bejergisi we himiýa terapiýasy bilen baglanyşykly kynçylyklar iýmitlenmek meselesine sebäp bolup biler. Näsaglar ýürek bulanma, gusmak, ýuwutmakda kynçylyk, agzyndaky ýaralar ýa-da agzyň gury bolmagy sebäpli iýmek islegini ýitirip bilerler. Iýmitlenmek oňaýsyzlyga ýa-da agyrylara sebäp bolanda, näsagyň durmuş derejesi we iýmitlenmegi gowulaşýar. Aşakdakylar rak keseli bilen iýmitleniş zerurlyklaryny kanagatlandyryp biler:

• Oweduwutmazdan ozal agzyňda galmaly wagty gysgaltmak üçin dogralan, toprak ýa-da garylan iýmitlere hyzmat et.

• Kaloriýa we ýokumly maddalar goşmak üçin nahar iýmitleriniň arasynda iýiň.

• Kaloriýa we belok köp bolan iýmitleri iýiň.

• Witaminler, minerallar we kaloriýa almak üçin goşundylar alyň.

Iýmitleniş geňeşçisi bilen duşuşmak bejerginiň dowamynda we soň kömek edip biler.

Iýmitlenme goldawy suwuk berhizleri we turba iýmitlenmesini öz içine alyp biler.

Radiasiýa bejergisini alýan kelle we boýun boýun kesellerinde bejergi alýan hassalaryň köpüsi diňe ýumşak iýmitleri iýip bilýärler. Bejergi dowam edýärkä hassalaryň köpüsi iýmitleniş zerurlyklaryny kanagatlandyrmak üçin ýokary kalorili, ýokary belokly suwuklyklary goşarlar ýa-da geçerler. Käbir hassalar aşgazana ýa-da içege salynýan turba arkaly suwuklyklary almaly bolup bilerler. Şol bir wagtyň özünde himiýa bejergisini we kelle ýa-da boýun radiasiýa bejergisini alýan hassalaryň hemmesine diýen ýaly 3-den 4 hepdäniň dowamynda turba iýmitlenmegi zerur bolar. Geçirilen gözlegler, hassalaryň bu iýmitleri bejerginiň başynda, horlanmazdan ozal başlasa has gowy boljakdygyny görkezýär.

Bejergi gutarandan we radiasiýa alan ýer sagaldylandan soň, agzyň bilen adaty iýmitlenmek täzeden başlap biler. Gepleşik we ýuwutýan terapewt öz içine alýan topar, adaty iýmitlenmäge gaýdyp gelen näsaglara kömek edip biler. Turbanyň iýmitlenmegi agzy bilen iýmitlenişiň köpelmegi bilen azalýar we agzyňyza ýeterlik iýmit alyp bilseňiz saklanýar. Näsaglaryň köpüsi ýene-de gaty iýmit iýip bilseler-de, köpüsinde tagamyň üýtgemegi, agzyň gury bolmagy we ýuwutmak ýaly dowamly kynçylyklar ýüze çykar.

Agzyň we eňegiň berkligi

Kelle we boýun boýun kesellerini bejermek eňegiň, agzyň, boýnuň we diliň hereketine täsir edip biler. Swuwutmakda kynçylyklar bolup biler. Gatylyk aşakdakylara sebäp bolup biler:

• Agyz operasiýasy.

• Radiasiýa bejergisiniň giç täsiri. Deride, gyjyndyrmalarda, myşsalarda we eňegiň bogunlarynda süýümli dokumalaryň (fibroz) köpelmegi radiasiýa bejergisi gutarandan soň bolup biler.

• Düwnük keseli we bejergisi sebäpli ýüze çykýan stres.

Eňegiň berkligi saglyk problemalaryna sebäp bolup biler, şol sanda:

• Iýmitlenmezlik we adaty iýip bilmezlikden horlanmak.

• Gowşak iýmitlenmekden haýal bejeriş we dikeldiş.

• Dişleri we diş etlerini gowy arassalap bilmezlikden we diş bejergisinden diş problemalary.

• Eňek myşsalaryny ulanmazlyk.

• Geplemekde we iýmekde kynçylyk çekýänligi sebäpli başgalar bilen jemgyýetçilik gatnaşyklaryndan gaça durmak.

Radiasiýa bejergisinden eňegiň berkligi töwekgelçiligi has köp dozada radiasiýa we gaýtalanýan radiasiýa bejergisi bilen ýokarlanýar. Gatylyk, adatça radiasiýa bejergisi gutarýan wagty başlaýar. Wagtyň geçmegi bilen hasam erbetleşip, şol bir derejede galmagy ýa-da özbaşdak birneme gowulaşmagy mümkin. Beagdaýyň erbetleşmezligi ýa-da hemişelik bolmazlygy üçin bejergi mümkin boldugyça gysga wagtda başlamalydyr. Bejergi aşakdakylary öz içine alyp biler

• Agzyň lukmançylyk enjamlary.

• Agyry bejermek.

• Myşsalary gowşatmak üçin derman.

• Eňek maşklary.

• Depressiýany bejermek üçin derman.

Alluwutmak meselesi

Alluwutmak we ýuwdup bilmezlik (disfagiýa) agyry, bejergiden öň, wagtynda we soň rak kesellerinde köp bolýar.

Swuwutmak meselesi kelle we boýun boýun kesellerinde bolýar. Düwürtik bejergisi, agyz mukozy, gury agz, radiasiýadan deriniň zeperlenmegi, ýokançlyklar we garşydaş-kesel keseli (GVHD) ýaly zatlaryň hemmesi ýuwutmakda kynçylyk döredip biler.

Alluwutmak meselesi beýleki kynçylyklaryň döremek howpuny ýokarlandyrýar.

Otheruwutmazlykdan beýleki kynçylyklar ýüze çykyp biler we bu hassanyň durmuş derejesini hasam peseldip biler:

• Pnewmoniýa we beýleki dem alyş problemalary: alluwutmakda kynçylyk çekýän näsaglar iýmek ýa-da içmek islänlerinde aspirasiýa edip bilerler (iýmit ýa-da suwuklyk öýkenine). Isleg, pnewmoniýa we dem alyş ýetmezçiligi ýaly çynlakaý şertlere sebäp bolup biler.

• Nutaramaz iýmitlenme: Adatça ýuwdup bilmezlik, gowy iýmegi kynlaşdyrýar. Iýmitlenmezlik, beden saglyk üçin zerur bolan ähli iýmitleri almasa ýüze çykýar. Oundsaralar ýuwaş-ýuwaşdan bejerilýär we beden ýokançlyklara garşy göreşip bilmeýär.

• Turbany iýmitlendirmek zerurlygy: Agzy bilen ýeterlik iýmit alyp bilmeýän hassany turba arkaly iýmitlendirip bolýar. Saglygy goraýyş topary we hasaba alnan diyetisist, ýuwutmakda kynçylyk çekýän näsaglar üçin turba iýmitlenmegiň peýdalaryny we töwekgelçiliklerini düşündirip biler.

• Agyry dermanlarynyň zyýanly täsirleri: Agyry ýuwutmagy bejermek üçin ulanylýan opioidler agzyň gury we iç gatamagyna sebäp bolup biler.

• Duýgy problemalary: Iýip-içip, adaty gürläp bilmezlik depressiýa we beýleki adamlardan gaça durmak islegine sebäp bolup biler.

Radiasiýa bejergisiniň ýuwutmagyna täsir edip biljekdigi birnäçe faktorlara bagly.

Aşakdakylar radiasiýa bejergisinden soň ýuwutmak meselelerine täsir edip biler:

• Jemi dozasy we radiasiýa bejergisiniň tertibi. Has gysga wagtyň içinde has ýokary dozalar köplenç has köp täsir edýär.

• Radiasiýanyň berilişi. Radiasiýanyň käbir görnüşleri sagdyn dokuma az zeper ýetirýär.

• Şol bir wagtyň özünde himiýa bejergisi berilýärmi. Ikisine-de berilse, zyýanly täsirleri ýokarlanýar.

• Näsagyň genetiki düzümi.

• Näsag haýsydyr bir iýmit agzy bilen alýarmy ýa-da diňe turba bilen iýmitlenýärmi.

• Näsag çilim çekýärmi.

• Näsag nädip kynçylyklary başdan geçirýär.

Swuwutmak meselesi käwagt bejergiden soň ýitýär

Käbir ýaramaz täsirleri bejergi gutarandan soň 3 aýyň içinde ýok bolýar we hassalar kadaly ýagdaýda ýuwudyp bilýärler. Şeýle-de bolsa, käbir bejergiler hemişelik zeper ýa-da giç täsirleri döredip biler.

Giç täsirler bejergi gutarandan soň ýüze çykýan saglyk problemalarydyr. Hemişelik ýuwutma problemalaryna ýa-da giç täsirlere sebäp bolup biljek şertler:

• Zeper ýeten gan damarlary.

• Bejerilen ýerlerde dokumalary ýitirmek.

• Limfedema (bedende limfa gurulmagy).

• Eňegiň berkligine sebäp bolup bilýän kellede ýa-da boýunda süýümli dokumalaryň köpelmegi.

• Dowamly gury agz.

• Okançlyklar

Swuwutmak meselesi hünärmenler topary tarapyndan dolandyrylýar.

Onkolog kelle we boýun boýun kesellerini we rak keselini bejermegiň agyz kynçylyklaryny bejermekde ýöriteleşen beýleki saglygy goraýyş hünärmenleri bilen işleýär. Bu hünärmenler aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Gepleýiş terapewt: Gepleşik terapewt hassanyň näderejede ýuwudýandygyna baha berip biler we meselä has gowy düşünmek üçin näsaga ýuwutma bejergisini we maglumatlary berip biler.

• Diyetisist: Diyetisist hassany ýuwutmak bilen bir hatarda saglyk üçin zerur iýmitlenmegi almak üçin howpsuz ýoly meýilleşdirmäge kömek edip biler.

• Diş hünärmeni: missingitmegine kömek etmek üçin ýiten dişleri we agzyň zeperlenen ýerlerini emeli enjamlar bilen çalyşyň.

• Psiholog: alluwutmaga we adaty iýip bilmezlige öwrenişmekde kynçylyk çekýän hassalar üçin psihologiki maslahat kömek edip biler.

Dokum we süňk ýitirilmegi

Radiasiýa bejergisi süňküň içindäki örän kiçi gan damarlaryny ýok edip biler. Bu süňk dokumalaryny öldürip, süňkleriň döwülmegine ýa-da ýokaşmagyna sebäp bolup biler. Radiasiýa agzdaky dokumalary hem öldürip biler. Caralar emele gelip, ösüp, agyrylara, duýgynyň ýitmegine ýa-da ýokaşmagyna sebäp bolup biler.

Öňüni alyş bejergisi dokumalary we süňkleri ýitirmegi peseldip biler.

Aşakdakylar dokumanyň we süňküň ýitmeginiň öňüni almaga we bejermäge kömek edip biler:

• Deňagramly iýmitleniň.

• Aýyrylýan protezleri ýa-da enjamlary mümkin boldugyça az geýiň.

• Çilim çekmäň.

• Alkogol içmäň.

• Möhüm antibiotikleri ulanyň.

• Bellenen ýaly agyry dermanlary ulanyň.

• Öli süňkleri aýyrmak ýa-da agzyň we eňegiň süňklerini täzeden gurmak üçin hirurgiýa.

• Giperbarik kislorod bejergisi (ýaralaryň sagalmagyna kömek etmek üçin basyş astynda kislorody ulanýan usul).

Agzyň ýaralaryny, agzyň gury we tagam üýtgemelerini dolandyrmak barada has giňişleýin maglumat üçin Düwnük keselinde iýmitlenmek baradaky gysgaça mazmunyna serediň.

Dokary dozaly himiýa bejergisiniň we / ýa-da kök öýjük transplantasiýasynyň dilden ýüze çykýan kynçylyklaryny dolandyrmak

Esasy pikirler

• Transplantasiýa alýan näsaglarda, öýken keseline garşy kesel töwekgelçiligi ýokarlanýar.

• Agyz enjamlary ýokary dozaly himiýa bejergisi we / ýa-da öýjük transplantasiýasy wagtynda aýratyn ideg zerur.

• Himiýa bejergisi ýa-da öýjük transplantasiýasy wagtynda dişlere we diş etlerine ideg etmek möhümdir.

• Mukozitiň öýjük transplantasiýasynyň öňüni almak we bejermek üçin dermanlar we buz ulanylyp bilner.

• Diş bejergisi näsagyň immuniteti kadaly ýagdaýa gelýänçä goýulyp bilner.

Transplantasiýa alýan näsaglarda, öýken keseline garşy kesel töwekgelçiligi ýokarlanýar.

Graft-garşy kabul ediji kesel (GVHD), dokumanyňyz süňk ýiligine ýa-da donordan gelýän baldak öýjüklerine reaksiýa ýüze çykanda ýüze çykýar. Agzyň GVHD alamatlary aşakdakylary öz içine alýar:

• Göçürilenden 2-3 hepde soň agzynda ýüze çykýan gyzyl we ýaralary bar.

• Agzy gury.

• Icesakymly ysly zatlardan, alkogoldan ýa-da tagamdan (diş pastasyndaky nan ýaly) agyry.

• Alluwutmak meselesi.

• Deride ýa-da agzyň astyndaky berklik duýgusy.

• Tagam üýtgeýär.

Bu alamatlary bejermek möhümdir, sebäbi olar horlanmaga ýa-da iýmitlenmezlige sebäp bolup biler. Agzyň GVHD bejergisi aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Möhüm ýuwulmalar, jeller, kremler ýa-da poroşoklar.

• Agza ýa-da sanjym bilen kabul edilýän antifungal dermanlar.

• Psoralen we ultramelewşe A (PUVA) bejergisi.

• Tüýkülik bezlerine kömek edýän dermanlar.

• Florid bejergisi.

• Dişlerden ýitirilen minerallary agzdaky kislotalar bilen çalyşmak.

Agyz enjamlary ýokary dozaly himiýa bejergisi we / ýa-da öýjük transplantasiýasy wagtynda aýratyn ideg zerur.

Aşakdakylar ýokary dozaly himiýa terapiýasy ýa-da öýjük transplantasiýasy wagtynda diş protezlerini, ýaýlary we beýleki agyz enjamlaryny ideg etmekde we ulanmakda kömek edip biler:

• Dokary dozaly himiýa bejergisi başlamazdan öň ýaýlary, simleri we saklaýjylary aýryň.

• Transplantasiýadan soň ilkinji 3-4 hepdäniň dowamynda nahar iýeniňizde diş protezlerini geýiň.

• Diş protezlerini günde iki gezek ýuwuň we gowy ýuwuň.

• Diş protezlerini geýmeýän wagty antibakterial ergine siňdiriň.

• Diş protezini ýuwýan käseleri we her gün protez siňdiriji ergini arassalaň.

• Agzyňyzy arassalanyňyzda protezleri ýa-da beýleki agyz enjamlaryny aýyryň.

• Diş bejergisi ýa-da beýleki enjamlar bilen günde 3 ýa-da 4 gezek yzygiderli agyz beklemegi dowam etdiriň.

• Agzyňyzda ýaralar bar bolsa, ýaralar gutulýança aýrylýan agyz enjamlaryny ulanmaň.

Himiýa bejergisi ýa-da öýjük transplantasiýasy wagtynda dişlere we diş etlerine ideg etmek möhümdir.

Dokary dozaly himiýa bejergisi we öýjük transplantasiýasy wagtynda agzyňyza ideg etmegiň iň oňat usuly barada lukman lukmanyňyz ýa-da diş lukmany bilen gürleşiň. Seresaplylyk bilen ýuwmak we ýuwmak agyz dokumalarynyň ýokaşmagynyň öňüni alyp biler. Aşakdakylar ýokançlygyň öňüni almaga we dokumalarda agyz boşlugyny aýyrmaga kömek edip biler:

• Dişleri günde 2-3 gezek ýumşak çotga bilen ýuwuň. Dişleriň diş etine gabat gelýän ýerini ýuwuň.

• Diş çotgasyny ýumşak saklamak üçin her 15-30 sekuntda gyzgyn suwda ýuwuň.

• Çotgaňyzda agzyňyzy 3 ýa-da 4 gezek ýuwuň.

• Olarda spirtli içgilerden gaça duruň.

• Ildumşak tagamly diş pastasyny ulanyň.

• Diş çotgasynyň ulanylyşynyň arasynda howa gurak bolsun.

• Lukman lukmanyňyzyň ýa-da diş lukmanyňyzyň görkezmelerine görä ýuwuň.

• Nahardan soň agzyňyzy arassalaň.

• Diliň we agzyň üçegini arassalamak üçin köpük çişiklerini ulanyň.

• Aşakdakylardan gaça duruň:

• Ajy ýa-da kislotaly iýmitler.

• Çipler ýaly agzyňyzdaky derini gaharlandyryp ýa-da döwüp bilýän "gaty" iýmitler.

• Gyzgyn iýmitler we içgiler.

Mukozitiň öýjük transplantasiýasynyň öňüni almak we bejermek üçin dermanlar we buz ulanylyp bilner.

Agzyň ýaralarynyň öňüni almak ýa-da himiýa terapiýasy ýa-da radiasiýa bejergisi bilen zeper ýeten bolsa, agzyň has çalt sagalmagyna kömek etmek üçin dermanlar berilip bilner. Şeýle hem, ýokary dozaly himiýa bejergisi wagtynda agzyňyza buz çiplerini saklamak, agzyň ýaralarynyň öňüni alyp biler.

Diş bejergisi näsagyň immuniteti kadaly ýagdaýa gelýänçä goýulyp bilner.

Arassalamak we ýuwmak ýaly yzygiderli diş bejergisi, göçürilen hassanyň immun ulgamy kadaly ýagdaýa gelýänçä garaşmalydyr. Immun ulgamy ýokary dozaly himiýa terapiýasyndan we öýjük göçürilenden soň dikeltmek üçin 6-12 aý gerek bolup biler. Bu döwürde agyz boşlugynyň döremek howpy ýokarydyr. Diş bejergisi zerur bolsa, antibiotikler we goldaw goldawy berilýär.

Agyz boşlugyndan öň goldaw beriji antibiotikleri ýa-da immunoglobulin G bermegi, steroid dozalaryny sazlamagy we / ýa-da trombosit goýbermegi öz içine alyp biler.

Ikinji düwnük keselinde dilden ýüze çykýan kynçylyklar

Himiýa bejergisini ýa-da başga bir transplantasiýa alan ýa-da radiasiýa bejergisini alan rak keselinden halas bolanlar, ömründe ikinji gezek düwnük keseliniň döremek howpy astyndadyr. Düwürtikli öýjükli rak, göçürilen hassalarda iň köp ýaýran ikinji agyz düwnükidir. Dodaklar we dil köplenç täsir edýän ýerlerdir.

Ikinji düwnük keseli, leýkoz ýa-da lenfoma bilen bejergi alýan hassalarda has ýygy duş gelýär, öz öýjüklerini ulanyp kök öýjük göçürmesini alan köp miýeloma näsaglary käwagt agyz plazmasitomasyny döredýärler.

Transplantasiýa alan näsaglarda limfa düwünleri ýa-da ýumşak dokuma ýerlerinde bölekler bar bolsa, lukmana ýüz tutmalydyrlar. Bu ikinji rak keseliniň alamaty bolup biler.

Himiýa bejergisi ýa-da radiasiýa bejergisi bilen baglanyşykly bolmadyk agyz kynçylyklary

Esasy pikirler

• Rak we beýleki süňk problemalaryny bejermek üçin ulanylýan käbir dermanlar agzdaky süňkleriň ýitmegi bilen baglanyşyklydyr.

• ONJ-ni bejermek, adatça ýokançlygy we diş arassaçylygyny bejermegi öz içine alýar.

Rak we beýleki süňk problemalaryny bejermek üçin ulanylýan käbir dermanlar agzdaky süňkleriň ýitmegi bilen baglanyşyklydyr.

Käbir dermanlar agzdaky süňk dokumalaryny döwýär. Oňa eňegiň osteonekrozy (ONJ) ​​diýilýär. ONJ ýokançlyga hem sebäp bolup biler. Alamatlar, zeper ýeten süňkleriň ýerleriniň görkezip bilýän agzynda agyry we çişen lezyonlary öz içine alýar.

ONJ-a sebäp bolup biljek dermanlar aşakdakylary öz içine alýar:

• Bifosfonatlar: Düwnük keseli süňklere ýaýran käbir näsaglara berilýän dermanlar. Agyry we süňkleriň döwülmek howpuny azaltmak üçin ulanylýar. Bifosfonatlar giperkalsemiýany (ganda aşa köp kalsiý) bejermek üçin hem ulanylýar. Köplenç ulanylýan bisfosonatlara zoledron turşusy, pamidronat we alendronat degişlidir.

• Denosumab: Käbir süňk problemalarynyň öňüni almak ýa-da bejermek üçin ulanylýan derman. Denosumab monoklonal antikoryň bir görnüşidir.

• Angiogenez ingibitorlary: Täze gan damarlarynyň emele gelmegini saklaýan dermanlar ýa-da maddalar. Düwnük bejergisinde angiogenez ingibitorlary, çişleriň ösmegi üçin zerur bolan täze gan damarlarynyň ösmeginiň öňüni alyp biler. ONJ-e sebäp bolup biljek angiogenez ingibitorlarynyň käbiri bewasizumab, sunitinib we sorafenibdir.

Saglygy goraýyş topary üçin hassanyň bu dermanlar bilen bejerilendigini ýa-da ýokdugyny bilmek möhümdir. Eňegiň süňküne ýaýran rak, ONJ ýaly bolup biler. ONJ-iň sebäbini bilmek üçin biopsiýa gerek bolup biler.

ONJ umumy şert däl. Bifosfonatlary ýa-da denosumaby sanjym bilen alýan hassalarda, agzy bilen alýan hassalarda has ýygy ýüze çykýar. Bifosfonatlary, denosumab ýa-da angiogenez ingibitorlaryny kabul etmek, ONJ töwekgelçiligini ýokarlandyrýar. Angiogenez ingibitorlary we bisfosfonatlar bilelikde ulanylanda ONJ töwekgelçiligi has uludyr.

Aşakdakylar ONJ töwekgelçiligini hem artdyryp biler:

• Dişleri aýyrmak.

• Gowy gabat gelmeýän protez geýmek.

• Birnäçe miýeloma eýe bolmak.

Süňk metastazlary bolan näsaglar, bisfosonat ýa-da denosumab bejergisi başlamazdan ozal, diş problemalary bilen bejergi almak arkaly ONJ töwekgelçiligini azaldyp bilerler.

ONJ-ni bejermek, adatça ýokançlygy we diş arassaçylygyny bejermegi öz içine alýar.

ONJ bejergisi aşakdakylary öz içine alyp biler:

• Süňkleri öz içine alyp bilýän ýokaşan dokumany aýyrmak. Lazer operasiýasy ulanylyp bilner.

• Açylan süňküň ýiti gyralaryny tekizlemek.

• Infectionokançlyga garşy antibiotikleri ulanmak.

• Dermanly agzy ýuwmak.

• Agyry dermanlaryny ulanmak.

ONJ bejergisinde agzyňyzy gaty arassa saklamak üçin nahardan soň çotga we ýuwulmagy dowam etdirmeli. ONJ bejerýän wagty temmäki ulanmazlyk iň gowusydyr.

Siziň we lukmanyňyzyň umumy saglygyňyza ýetirjek täsirine esaslanyp, ONJ-e sebäp bolýan dermanlary ulanmagy bes etmelimi ýa-da etmezligiňizi çözüp bilersiňiz.

Agyz boşlugy we sosial meseleler

The social problems related to oral complications can be the hardest problems for cancer patients to cope with. Oral complications affect eating and speaking and may make you unable or unwilling to take part in mealtimes or to dine out. Patients may become frustrated, withdrawn, or depressed, and they may avoid other people. Some drugs that are used to treat depression cannot be used because they can make oral complications worse. See the following summaries for more information:

• Adjustment to Cancer: Anxiety and Distress

• Depression

Bilim, goldaw goldawy we alamatlary bejermek, rak keselini bejermek bilen baglanyşykly agzy kynçylyk çekýän hassalar üçin möhümdir. Näsaglara agyry, çydap bilmek we bejergä jogap bermek üçin ýakyndan gözegçilik edilýär. Saglygy goraýyş işgärleriniň we maşgalanyň goldawy näsaga rak we onuň kynçylyklaryny ýeňip geçmäge kömek edip biler.

Çagalarda himiýa bejergisiniň we radiasiýa bejergisiniň dilden ýüze çykýan kynçylyklary

Kelle we boýnuna ýokary dozaly himiýa terapiýasy ýa-da radiasiýa bejergisini alan çagalarda dişiň kadaly ösmegi we ösüşi bolmazlygy mümkin. Täze dişler giç görünip biler ýa-da asla bolmaz, dişleriň ululygy adaty ýagdaýdan kiçi bolup biler. Kelle we ýüzi doly ösüp bilmez. Üýtgeşmeler, adatça kelläniň iki tarapynda birmeňzeş bolup, hemişe göze ilmeýär.

Bu dişleriň ösüşi we ösüşiň zyýanly täsirleri bolan näsaglar üçin ortodontiki bejergisi öwrenilýär.