Types/lymphoma/patient/adult-nhl-treatment-pdq

Leczenie chłoniaka nieziarniczego u dorosłych (®) - wersja dla pacjentów

Ogólne informacje o chłoniaku nieziarniczym dorosłych

KLUCZOWE PUNKTY

• Chłoniak nieziarniczy to choroba, w której złośliwe (rakowe) komórki tworzą się w układzie chłonnym.

• Chłoniak nieziarniczy może być powolny lub agresywny.

• Podeszły wiek, bycie mężczyzną i osłabienie układu odpornościowego mogą zwiększać ryzyko wystąpienia chłoniaka nieziarniczego u dorosłych.

• Objawy przedmiotowe i podmiotowe chłoniaka nieziarniczego u dorosłych obejmują obrzęk węzłów chłonnych, gorączkę, poty nocne, utratę wagi i zmęczenie.

• Testy, które badają układ limfatyczny i inne części ciała, są używane do diagnozowania i określania stadium chłoniaka nieziarniczego u dorosłych.

• Pewne czynniki wpływają na rokowanie (szansę wyzdrowienia) i opcje leczenia.

Chłoniak nieziarniczy to choroba, w której złośliwe (rakowe) komórki tworzą się w układzie chłonnym.

Chłoniak nieziarniczy to rodzaj raka, który tworzy się w układzie limfatycznym. Układ limfatyczny jest częścią układu odpornościowego. Pomaga chronić organizm przed infekcjami i chorobami.

System limfatyczny składa się z następujących elementów:

• Limfa: bezbarwny, wodnisty płyn, który przemieszcza się przez naczynia limfatyczne i przenosi limfocyty (białe krwinki). Istnieją trzy typy limfocytów:

• Limfocyty B wytwarzające przeciwciała pomagające zwalczać infekcje. Nazywany także komórkami B. Większość typów chłoniaków nieziarniczych ma swój początek w limfocytach B.

• Limfocyty T, które pomagają limfocytom B wytwarzają przeciwciała, które pomagają zwalczać infekcje. Nazywany także komórkami T.

• Naturalne komórki zabójcze, które atakują komórki rakowe i wirusy. Nazywane także komórkami NK.

• Naczynia limfatyczne: sieć cienkich rurek, które zbierają limfę z różnych części ciała i zwracają ją do krwiobiegu.

• Węzły chłonne: Małe struktury w kształcie fasoli, które filtrują limfę i przechowują białe krwinki, które pomagają zwalczać infekcje i choroby. Węzły chłonne znajdują się wzdłuż sieci naczyń chłonnych w całym ciele. Grupy węzłów chłonnych znajdują się na szyi, pod pachami, śródpiersiu, brzuchu, miednicy i pachwinie.

• Śledziona: narząd, który wytwarza limfocyty, przechowuje czerwone krwinki i limfocyty, filtruje krew i niszczy stare krwinki. Śledziona znajduje się po lewej stronie brzucha w pobliżu żołądka.

• Grasica: narząd, w którym limfocyty T dojrzewają i namnażają się. Grasica znajduje się w klatce piersiowej za mostkiem.

• Migdałki: Dwie małe masy tkanki limfatycznej w tylnej części gardła. Po każdej stronie gardła znajduje się jeden migdałek.

• Szpik kostny: miękka, gąbczasta tkanka w środku niektórych kości, takich jak kość biodrowa i mostek. Białe krwinki, czerwone krwinki i płytki krwi są wytwarzane w szpiku kostnym.

Anatomia układu chłonnego, ukazująca naczynia chłonne i narządy chłonne, w tym węzły chłonne, migdałki, grasicę, śledzionę i szpik kostny. Limfa (klarowny płyn) i limfocyty wędrują przez naczynia limfatyczne do węzłów chłonnych, gdzie limfocyty niszczą szkodliwe substancje. Limfa przedostaje się do krwi przez dużą żyłę w pobliżu serca.

Tkanka limfatyczna znajduje się również w innych częściach ciała, takich jak wyściółka przewodu pokarmowego, oskrzela i skóra. Rak może rozprzestrzenić się na wątrobę i płuca.

Istnieją dwa ogólne typy chłoniaków: chłoniak Hodgkina i chłoniak nieziarniczy. Niniejsze streszczenie dotyczy leczenia chłoniaków nieziarniczych dorosłych, w tym w okresie ciąży.

Aby uzyskać informacje na temat innych typów chłoniaków, zobacz następujące podsumowania :

• Leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej u dorosłych (chłoniak limfoblastyczny)

• Leczenie chłoniaka Hodgkina u dorosłych

• Leczenie chłoniaka związanego z AIDS

• Leczenie chłoniaka nieziarniczego u dzieci

• Leczenie przewlekłej białaczki limfocytowej (chłoniak z małych limfocytów)

• Leczenie ziarniniaka grzybiastego (w tym zespół Sézary'ego) (chłoniak skórny T-komórkowy)

• Leczenie pierwotnego chłoniaka OUN

Chłoniak nieziarniczy może być powolny lub agresywny.

Chłoniak nieziarniczy rośnie i rozprzestrzenia się w różnym tempie i może być powolny lub agresywny. Wolny chłoniak ma tendencję do powolnego wzrostu i rozprzestrzeniania się i ma niewiele oznak i objawów. Agresywny chłoniak szybko rośnie i rozprzestrzenia się, a objawy przedmiotowe i podmiotowe mogą być ciężkie. Leczenie chłoniaka powolnego i agresywnego jest inne.

Niniejsze podsumowanie dotyczy następujących typów chłoniaków nieziarniczych:

Powolne chłoniaki nieziarnicze

Chłoniak grudkowy. Chłoniak grudkowy jest najczęstszym typem powolnego chłoniaka nieziarniczego. Jest to bardzo wolno rosnący typ chłoniaka nieziarniczego, który zaczyna się w limfocytach B. Wpływa na węzły chłonne i może rozprzestrzeniać się do szpiku kostnego lub śledziony. Większość pacjentów z chłoniakiem grudkowym ma 50 lat i więcej w momencie rozpoznania. Chłoniak grudkowy może ustąpić bez leczenia. Pacjent jest uważnie obserwowany pod kątem oznak lub objawów nawrotu choroby. Leczenie jest konieczne, jeśli oznaki lub objawy wystąpią po ustąpieniu raka lub po wstępnym leczeniu raka. Czasami chłoniak grudkowy może stać się bardziej agresywnym typem chłoniaka, takim jak rozlany chłoniak z dużych komórek B.

Chłoniak limfoplazmacytyczny. W większości przypadków chłoniaka limfoplazmacytycznego limfocyty B przekształcające się w komórki plazmatyczne wytwarzają duże ilości białka zwanego przeciwciałem monoklonalnej immunoglobuliny M (IgM). Wysoki poziom przeciwciał IgM we krwi powoduje gęstnienie osocza krwi. Może to powodować oznaki lub objawy, takie jak problemy ze wzrokiem lub słuchem, problemy z sercem, duszność, ból głowy, zawroty głowy oraz drętwienie lub mrowienie dłoni i stóp. Czasami nie ma oznak ani objawów chłoniaka limfoplazmacytycznego. Można go znaleźć, gdy wykonuje się badanie krwi z innego powodu. Chłoniak limfoplazmacytyczny często rozprzestrzenia się do szpiku kostnego, węzłów chłonnych i śledziony. Pacjentów z chłoniakiem limfoplazmocytowym należy zbadać pod kątem zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C. Nazywa się ją również makroglobulinemią Waldenströma.

Chłoniak strefy brzeżnej. Ten typ chłoniaka nieziarniczego zaczyna się w limfocytach B w części tkanki limfatycznej zwanej strefą brzeżną. Rokowanie może być gorsze u pacjentów w wieku 70 lat lub starszych, z chorobą w III lub IV stopniu zaawansowania oraz z wysokim poziomem dehydrogenazy mleczanowej (LDH). Istnieje pięć różnych typów chłoniaków strefy brzeżnej. Są one pogrupowane według rodzaju tkanki, w której powstał chłoniak:

• Chłoniak węzłowy strefy brzeżnej. W węzłach chłonnych tworzy się chłoniak węzłowy strefy brzeżnej. Ten typ chłoniaka nieziarniczego występuje rzadko. Jest również nazywany chłoniakiem monocytoidalnym z komórek B.

• Chłoniak tkanki limfatycznej związanej z błoną śluzową żołądka (MALT). Chłoniak MALT żołądka zwykle zaczyna się w żołądku. Ten typ chłoniaka strefy brzeżnej tworzy się w komórkach błony śluzowej, które pomagają w wytwarzaniu przeciwciał. Pacjenci z chłoniakiem MALT żołądka mogą również cierpieć na zapalenie żołądka wywołane przez Helicobacter lub chorobę autoimmunologiczną, taką jak zapalenie tarczycy Hashimoto lub zespół Sjögrena.

• Zewnątrzżołądkowy chłoniak MALT. Chłoniak MALT pozagołądkowy zaczyna się poza żołądkiem w prawie każdej części ciała, w tym w innych częściach przewodu żołądkowo-jelitowego, śliniankach, tarczycy, płucach, skórze i wokół oka. Ten typ chłoniaka strefy brzeżnej tworzy się w komórkach błony śluzowej, które pomagają w wytwarzaniu przeciwciał. Chłoniak zewnątrzżołądkowy MALT może nawrócić wiele lat po leczeniu.

• Śródziemnomorski chłoniak brzucha. Jest to typ chłoniaka MALT, który występuje u młodych dorosłych we wschodnich krajach śródziemnomorskich. Często tworzy się w jamie brzusznej, a pacjenci mogą być również zakażeni bakteriami zwanymi Campylobacter jejuni. Ten typ chłoniaka jest również nazywany immunoproliferacyjną chorobą jelita cienkiego.

• Chłoniak ze strefy brzeżnej śledziony. Ten typ chłoniaka strefy brzeżnej zaczyna się w śledzionie i może rozprzestrzeniać się do krwi obwodowej i szpiku kostnego. Najczęstszym objawem tego typu chłoniaka ze strefy brzeżnej śledziony jest śledziona, która jest większa niż normalnie.

Pierwotny skórny chłoniak anaplastyczny z dużych komórek. Ten typ chłoniaka nieziarniczego występuje tylko w skórze. Może to być łagodny (nie rakowy) guzek, który może ustąpić samoistnie lub może rozprzestrzenić się na wiele miejsc na skórze i wymagać leczenia.

Agresywne chłoniaki nieziarnicze

Rozlany chłoniak z dużych komórek B. Rozlany chłoniak z dużych komórek B jest najczęstszym typem chłoniaka nieziarniczego. Rośnie szybko w węzłach chłonnych i często dotyczy również śledziony, wątroby, szpiku kostnego lub innych narządów. Oznaki i objawy rozlanego chłoniaka z dużych komórek B mogą obejmować gorączkę, poty nocne i utratę wagi. Nazywa się to również objawami B.

• Pierwotny chłoniak śródpiersia z dużych komórek B. Ten typ chłoniaka nieziarniczego jest rodzajem rozlanego chłoniaka z dużych komórek B. Charakteryzuje się przerostem włóknistej (bliznowatej) tkanki limfatycznej. Guz najczęściej tworzy się za mostkiem. Może uciskać drogi oddechowe i powodować kaszel oraz trudności w oddychaniu. Większość pacjentów z pierwotnym chłoniakiem z dużych komórek B śródpiersia to kobiety w wieku od 30 do 40 lat.

Chłoniak grudkowy wielkokomórkowy, stadium III. Chłoniak grudkowy wielkokomórkowy, stadium III, jest bardzo rzadkim typem chłoniaka nieziarniczego. Leczenie tego typu chłoniaka grudkowego przypomina bardziej leczenie agresywnego NHL niż powolnego NHL.

Chłoniak anaplastyczny z dużych komórek. Chłoniak anaplastyczny z dużych komórek jest rodzajem chłoniaka nieziarniczego, który zwykle zaczyna się w limfocytach T. Komórki rakowe mają również marker zwany CD30 na powierzchni komórki.

Istnieją dwa rodzaje chłoniaka anaplastycznego z dużych komórek:

• Chłoniak anaplastyczny skórny z dużych komórek. Ten typ chłoniaka anaplastycznego z dużych komórek atakuje głównie skórę, ale może również dotyczyć innych części ciała. Objawy skórnego chłoniaka anaplastycznego z dużych komórek obejmują jeden lub więcej guzków lub wrzodów na skórze. Ten typ chłoniaka jest rzadki i powolny.

• Ogólnoustrojowy chłoniak anaplastyczny z dużych komórek. Ten typ chłoniaka anaplastycznego z dużych komórek zaczyna się w węzłach chłonnych i może wpływać na inne części ciała. Ten typ chłoniaka jest bardziej agresywny. Pacjenci mogą mieć dużo białka kinazy chłoniaka anaplastycznego (ALK) wewnątrz komórek chłoniaka. Pacjenci ci mają lepsze rokowanie niż pacjenci, którzy nie mają dodatkowego białka ALK. Ogólnoustrojowy chłoniak anaplastyczny z dużych komórek występuje częściej u dzieci niż u dorosłych. (Więcej informacji można znaleźć w podsumowaniu dotyczącym leczenia chłoniaka nieziarniczego u dzieci).

• Chłoniak pozawęzłowy z limfocytów NK / T. Chłoniak pozawęzłowy z komórek NK / T zwykle zaczyna się w okolicy nosa. Może również wpływać na zatoki przynosowe (puste przestrzenie w kościach wokół nosa), podniebienie, tchawicę, skórę, żołądek i jelita. W większości przypadków pozawęzłowego chłoniaka z limfocytów NK / T w komórkach guza występuje wirus Epsteina-Barr. Czasami występuje zespół hemofagocytarny (poważny stan, w którym występuje zbyt wiele aktywnych histiocytów i limfocytów T, które powodują ciężkie zapalenie w organizmie). Konieczne jest leczenie w celu stłumienia układu odpornościowego. Ten typ chłoniaka nieziarniczego nie jest powszechny w Stanach Zjednoczonych.

• Ziarniniakowatość limfomatyczna. Ziarniniakowatość limfomatyczna dotyczy głównie płuc. Może również wpływać na zatoki przynosowe (puste przestrzenie w kościach wokół nosa), skórę, nerki i ośrodkowy układ nerwowy. W ziarniniakowatości limfomatoidalnej rak atakuje naczynia krwionośne i zabija tkanki. Ponieważ rak może rozprzestrzenić się na mózg, podaje się dooponową chemioterapię lub radioterapię mózgu.

• Chłoniak angioimmunoblastyczny z komórek T. Ten typ chłoniaka nieziarniczego zaczyna się w limfocytach T. Obrzęk węzłów chłonnych jest częstym objawem. Inne objawy mogą obejmować wysypkę skórną, gorączkę, utratę wagi lub poty nocne. We krwi może również występować wysoki poziom gamma globuliny (przeciwciał). Pacjenci mogą również mieć infekcje oportunistyczne, ponieważ ich układ odpornościowy jest osłabiony.

• Chłoniak z obwodowych komórek T. Chłoniak z obwodowych komórek T zaczyna się w dojrzałych limfocytach T. Ten typ limfocytów T dojrzewa w grasicy i przemieszcza się do innych miejsc limfatycznych w organizmie, takich jak węzły chłonne, szpik kostny i śledziona. Istnieją trzy podtypy chłoniaka z obwodowych komórek T:

• Chłoniak T-komórkowy wątroby i śledziony. Jest to rzadki typ chłoniaka z obwodowych komórek T, który występuje głównie u młodych mężczyzn. Rozpoczyna się w wątrobie i śledzionie, a komórki rakowe mają również receptor komórek T zwany gamma / delta na powierzchni komórki.

• Chłoniak T-komórkowy podobny do podskórnego zapalenia tkanki podskórnej. Chłoniak T-komórkowy podobny do podskórnego zapalenia tkanki podskórnej zaczyna się w skórze lub błonie śluzowej. Może wystąpić z zespołem hemofagocytarnym (poważnym stanem, w którym jest zbyt wiele aktywnych histiocytów i limfocytów T, które powodują ciężkie zapalenie organizmu). Konieczne jest leczenie w celu stłumienia układu odpornościowego.

• Chłoniak jelitowy z komórek T typu enteropatycznego. Ten typ chłoniaka z obwodowych komórek T występuje w jelicie cienkim pacjentów z nieleczoną chorobą trzewną (odpowiedzią immunologiczną na gluten, która powoduje niedożywienie). U pacjentów, u których w dzieciństwie rozpoznano chorobę trzewną i przebywających na diecie bezglutenowej, rzadko rozwija się chłoniak jelitowy typu enteropatycznego z limfocytów T.

• Wewnątrznaczyniowy chłoniak z dużych komórek B. Ten typ chłoniaka nieziarniczego wpływa na naczynia krwionośne, zwłaszcza małe naczynia krwionośne w mózgu, nerkach, płucach i skórze. Oznaki i objawy chłoniaka wewnątrznaczyniowego z dużych komórek B są spowodowane zablokowaniem naczyń krwionośnych. Nazywa się to również chłoniakiem wewnątrznaczyniowym.

• Chłoniak Burkitta.Chłoniak Burkitta to rodzaj chłoniaka nieziarniczego z komórek B, który rośnie i bardzo szybko się rozprzestrzenia. Może wpływać na szczękę, kości twarzy, jelita, nerki, jajniki lub inne narządy. Istnieją trzy główne typy chłoniaków Burkitta (endemiczne, sporadyczne i związane z niedoborem odporności). Endemiczny chłoniak Burkitta powszechnie występuje w Afryce i jest powiązany z wirusem Epsteina-Barra, a sporadyczny chłoniak Burkitta występuje na całym świecie. Chłoniak Burkitta związany z niedoborem odporności występuje najczęściej u pacjentów z AIDS. Chłoniak Burkitta może rozprzestrzeniać się do mózgu i rdzenia kręgowego i można zastosować leczenie zapobiegające jego rozprzestrzenianiu się. Chłoniak Burkitta występuje najczęściej u dzieci i młodych dorosłych (więcej informacji można znaleźć w podsumowaniu dotyczącym leczenia chłoniaka nieziarniczego u dzieci).

• Chłoniak limfoblastyczny. Chłoniak limfoblastyczny może zaczynać się w limfocytach T lub limfocytach B, ale zwykle zaczyna się w limfocytach T. W tym typie chłoniaka nieziarniczego występuje zbyt wiele limfoblastów (niedojrzałych białych krwinek) w węzłach chłonnych i grasicy. Te limfoblasty mogą rozprzestrzeniać się do innych miejsc w ciele, takich jak szpik kostny, mózg i rdzeń kręgowy. Chłoniak limfoblastyczny występuje najczęściej u nastolatków i młodych dorosłych. To bardzo przypomina ostrą białaczkę limfoblastyczną (limfoblasty znajdują się głównie w szpiku kostnym i krwi). (Więcej informacji można znaleźć w podsumowaniu dotyczącym leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej u dorosłych).

• Dorosła białaczka / chłoniak z komórek T. Białaczka / chłoniak z komórek T u dorosłych jest wywoływany przez ludzkiego wirusa białaczki T-komórkowej typu 1 (HTLV-1). Objawy obejmują uszkodzenia kości i skóry, wysoki poziom wapnia we krwi oraz większe niż zwykle węzły chłonne, śledzionę i wątrobę.

• Chłoniak z komórek płaszcza. Chłoniak z komórek płaszcza to rodzaj chłoniaka nieziarniczego z komórek B, który zwykle występuje u dorosłych w średnim lub starszym wieku. Rozpoczyna się w węzłach chłonnych i rozprzestrzenia się do śledziony, szpiku kostnego, krwi, a czasem do przełyku, żołądka i jelit. Pacjenci z chłoniakiem z komórek płaszcza mają zbyt dużo białka zwanego cykliną-D1 lub pewną zmianę genów w komórkach chłoniaka. U części pacjentów, u których nie występują objawy przedmiotowe lub podmiotowe chłoniaka, opóźnienie rozpoczęcia leczenia nie wpływa na rokowanie.

• Choroba limfoproliferacyjna po przeszczepieniu. Choroba ta występuje u pacjentów, którzy przeszli przeszczep serca, płuc, wątroby, nerki lub trzustki i wymagają dożywotniej terapii immunosupresyjnej. Większość zaburzeń limfoproliferacyjnych po przeszczepie wpływa na komórki B i występuje w nich wirus Epsteina-Barr. Zaburzenia limfoproliferacyjne są często leczone jak rak.

• Prawdziwy chłoniak histiocytarny. Jest to rzadki, bardzo agresywny typ chłoniaka. Nie wiadomo, czy zaczyna się w komórkach B czy w limfocytach T. Nie reaguje dobrze na leczenie standardową chemioterapią.

• Pierwotny chłoniak wysiękowy. Pierwotny chłoniak wysiękowy zaczyna się w komórkach B, które znajdują się w obszarze, w którym występuje duże nagromadzenie płynu, na przykład w obszarach między wyściółką płuc a ścianą klatki piersiowej (wysięk opłucnowy), worku wokół serca i serca (wysięk osierdziowy) lub w jamie brzusznej. Zwykle nie widać guza. Ten typ chłoniaka często występuje u pacjentów zakażonych wirusem HIV.

• Chłoniak plazmablastyczny. Chłoniak plazmablastyczny jest rodzajem chłoniaka nieziarniczego z dużych komórek B, który jest bardzo agresywny. Najczęściej występuje u pacjentów zakażonych wirusem HIV.

Podeszły wiek, bycie mężczyzną i osłabienie układu odpornościowego mogą zwiększać ryzyko wystąpienia chłoniaka nieziarniczego u dorosłych.

Wszystko, co zwiększa ryzyko zachorowania, nazywa się czynnikiem ryzyka. Posiadanie czynnika ryzyka nie oznacza, że ​​zachorujesz na raka; brak czynników ryzyka nie oznacza, że ​​nie zachorujesz na raka. Porozmawiaj z lekarzem, jeśli uważasz, że możesz być zagrożony.

Te i inne czynniki ryzyka mogą zwiększać ryzyko niektórych typów chłoniaków nieziarniczych u dorosłych:

• Bycie starszym, mężczyzną lub białym.

• Posiadanie jednego z następujących schorzeń, które osłabiają układ odpornościowy:

• Dziedziczna choroba immunologiczna (taka jak hipogammaglobulinemia lub zespół Wiskotta-Aldricha).

• Choroba autoimmunologiczna (taka jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca lub zespół Sjögrena).

• HIV / AIDS.

• Zakażenie ludzkim wirusem limfotroficznym T typu I lub wirusem Epsteina-Barra.

• Infekcja Helicobacter pylori.

• Przyjmowanie leków immunosupresyjnych po przeszczepie narządu.

Objawy przedmiotowe i podmiotowe chłoniaka nieziarniczego u dorosłych obejmują obrzęk węzłów chłonnych, gorączkę, poty nocne, utratę wagi i zmęczenie.

Te oznaki i objawy mogą być spowodowane przez chłoniaka nieziarniczego dorosłych lub przez inne stany. Skontaktuj się z lekarzem, jeśli masz którykolwiek z poniższych objawów:

• Obrzęk węzłów chłonnych szyi, pach, pachwiny lub żołądka.

• Gorączka bez znanego powodu.

• Wilgotne nocne poty.

• Czuję się bardzo zmęczony.

• Utrata wagi bez znanego powodu.

• Wysypka skórna lub swędząca skóra.

• Ból klatki piersiowej, brzucha lub kości bez znanego powodu.

• Kiedy gorączka, poty nocne i utrata masy ciała występują razem, ta grupa objawów nazywa się objawami B.

Mogą wystąpić inne oznaki i objawy chłoniaka nieziarniczego dorosłych, które zależą od następujących czynników:

• Gdzie w organizmie tworzy się rak.

• Wielkość guza.

• Jak szybko rośnie guz.

Testy, które badają układ limfatyczny i inne części ciała, są używane do diagnozowania i określania stadium chłoniaka nieziarniczego u dorosłych.

Można zastosować następujące testy i procedury:

• Fizyczne badanie i historia zdrowia: badanie ciała w celu sprawdzenia ogólnych oznak zdrowia, w tym sprawdzenia objawów choroby, takich jak guzki lub cokolwiek innego, co wydaje się niezwykłe. Przeprowadzona zostanie również historia stanu zdrowia pacjenta, w tym gorączka, nocne poty i utrata masy ciała, nawyki zdrowotne oraz przebyte choroby i zabiegi.

• Pełna morfologia krwi (CBC): procedura, w której pobierana jest próbka krwi i sprawdzana pod kątem:

• Liczba czerwonych krwinek, białych krwinek i płytek krwi.

• Ilość hemoglobiny (białka przenoszącego tlen) w krwinkach czerwonych.

• Część próbki złożona z czerwonych krwinek.

Pełna morfologia krwi (CBC). Krew pobiera się, wprowadzając igłę do żyły i umożliwiając przepływ krwi do probówki. Próbka krwi jest wysyłana do laboratorium i zliczane są krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi. CBC służy do testowania, diagnozowania i monitorowania wielu różnych stanów.

• Badania chemii krwi: procedura, w której próbka krwi jest sprawdzana w celu pomiaru ilości pewnych substancji uwalnianych do krwi przez narządy i tkanki organizmu. Nietypowa (wyższa lub niższa niż normalnie) ilość substancji może być oznaką choroby.

• Test LDH: Procedura, w której próbka krwi jest sprawdzana w celu oznaczenia ilości dehydrogenazy mlekowej. Zwiększona ilość LDH we krwi może być oznaką uszkodzenia tkanki, chłoniaka lub innych chorób.

• Test na zapalenie wątroby typu B i zapalenie wątroby typu C: Procedura, w której próbka krwi jest sprawdzana w celu oznaczenia ilości swoistych antygenów i / lub przeciwciał wirusa zapalenia wątroby typu B oraz ilości przeciwciał swoistych dla wirusa zapalenia wątroby typu C. Te antygeny lub przeciwciała nazywane są markerami. Różne markery lub kombinacje markerów są używane do określenia, czy pacjent jest zakażony wirusem zapalenia wątroby typu B lub C, miał wcześniej zakażenie lub szczepienie, czy też jest podatny na zakażenie. Pacjenci, którzy byli w przeszłości leczeni z powodu wirusa zapalenia wątroby typu B, wymagają ciągłego monitorowania w celu sprawdzenia, czy wirus reaktywował się. Wiedza o tym, czy dana osoba ma wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C, może pomóc w zaplanowaniu leczenia.

• Test na obecność wirusa HIV: test służący do pomiaru poziomu przeciwciał HIV w próbce krwi. Organizm wytwarza przeciwciała, gdy zostaje zaatakowany przez obcą substancję. Wysoki poziom przeciwciał HIV może oznaczać zakażenie organizmu wirusem HIV.

• TK (tomografia komputerowa): procedura polegająca na wykonaniu serii szczegółowych zdjęć obszarów wewnątrz ciała, takich jak szyja, klatka piersiowa, brzuch, miednica i węzły chłonne, wykonanych pod różnymi kątami. Zdjęcia są wykonywane przez komputer połączony z aparatem rentgenowskim. Barwnik można wstrzyknąć do żyły lub połknąć, aby narządy lub tkanki były wyraźniejsze. Procedura ta jest również nazywana tomografią komputerową, tomografią komputerową lub komputerową tomografią osiową.

• Skan PET (skan pozytonowej tomografii emisyjnej): procedura znajdowania złośliwych komórek nowotworowych w organizmie. Niewielką ilość radioaktywnej glukozy (cukru) wstrzykuje się do żyły. Skaner PET obraca się wokół ciała i tworzy obraz miejsca, w którym glukoza jest wykorzystywana w organizmie. Złośliwe komórki nowotworowe są jaśniejsze na obrazie, ponieważ są bardziej aktywne i pobierają więcej glukozy niż normalne komórki.

• Aspiracja i biopsja szpiku kostnego: pobranie szpiku kostnego i małego kawałka kości poprzez wprowadzenie igły do ​​kości biodrowej lub mostka. Patolog ogląda szpik kostny i kość pod mikroskopem, szukając oznak raka.

Aspiracja i biopsja szpiku kostnego. Po znieczuleniu niewielkiego obszaru skóry, do kości biodrowej pacjenta wprowadza się igłę szpiku kostnego. Próbki krwi, kości i szpiku kostnego pobiera się do badania pod mikroskopem.

• Biopsja węzłów chłonnych: usunięcie całości lub części węzła chłonnego. Patolog ogląda tkankę pod mikroskopem, aby sprawdzić komórki rakowe. Można wykonać jeden z następujących rodzajów biopsji:

• Biopsja wycinkowa: usunięcie całego węzła chłonnego.

• Biopsja nacięcia: usunięcie części węzła chłonnego.

• Biopsja rdzeniowa: usunięcie części węzła chłonnego przy użyciu szerokiej igły.

W przypadku wykrycia raka można przeprowadzić następujące testy w celu zbadania komórek rakowych:

• Immunohistochemia: test laboratoryjny wykorzystujący przeciwciała do sprawdzenia określonych antygenów (markerów) w próbce tkanki pacjenta. Przeciwciała są zwykle połączone z enzymem lub barwnikiem fluorescencyjnym. Po związaniu się przeciwciał z określonym antygenem w próbce tkanki aktywowany jest enzym lub barwnik, a antygen można następnie obejrzeć pod mikroskopem. Ten typ testu jest używany do diagnozowania raka i odróżniania jednego rodzaju raka od innego.

• Analiza cytogenetyczna: Test laboratoryjny, w którym chromosomy komórek w próbce krwi lub szpiku kostnego są liczone i sprawdzane pod kątem wszelkich zmian, takich jak pęknięcie, brak, przegrupowanie lub dodatkowe chromosomy. Zmiany w niektórych chromosomach mogą być oznaką raka. Analiza cytogenetyczna służy do diagnozowania raka, planowania leczenia lub sprawdzania skuteczności leczenia.

• Immunofenotypowanie: test laboratoryjny wykorzystujący przeciwciała do identyfikacji komórek rakowych na podstawie typów antygenów lub markerów na powierzchni komórek. Ten test służy do diagnozowania określonych typów chłoniaków.

• FISH (fluorescencyjna hybrydyzacja in situ): test laboratoryjny używany do oglądania i liczenia genów lub chromosomów w komórkach i tkankach. Fragmenty DNA zawierające barwniki fluorescencyjne są wytwarzane w laboratorium i dodawane do próbki komórek lub tkanek pacjenta. Kiedy te zabarwione fragmenty DNA przyczepiają się do pewnych genów lub obszarów chromosomów w próbce, zapalają się podczas oglądania pod mikroskopem fluorescencyjnym. Test FISH służy do diagnozowania raka i planowania leczenia.

Inne testy i procedury mogą być wykonywane w zależności od widocznych oznak i objawów oraz miejsca powstania raka w organizmie.

Pewne czynniki wpływają na rokowanie (szansę wyzdrowienia) i opcje leczenia.

Rokowanie i opcje leczenia zależą od następujących czynników:

• Objawy przedmiotowe i podmiotowe pacjenta, w tym występowanie objawów B (gorączka bez znanej przyczyny, utrata masy ciała bez znanej przyczyny lub poty nocne).

• Stadium raka (wielkość guzów nowotworowych i to, czy rak rozprzestrzenił się na inne części ciała lub węzły chłonne).

• Rodzaj chłoniaka nieziarniczego.

• Ilość dehydrogenazy mleczanowej (LDH) we krwi.

• Czy są jakieś zmiany w genach.

• Wiek, płeć i ogólny stan zdrowia pacjenta.

• Czy chłoniak jest nowo zdiagnozowany, rozwija się w trakcie leczenia lub nawraca (nawrót).

W przypadku chłoniaka nieziarniczego w czasie ciąży opcje leczenia zależą również od:

• Życzenia pacjenta.

• W którym trymestrze ciąży jest pacjentka.

• Czy dziecko może zostać urodzone wcześniej.

Niektóre typy chłoniaków nieziarniczych rozprzestrzeniają się szybciej niż inne. Większość chłoniaków nieziarniczych, które występują podczas ciąży, jest agresywna. Opóźnienie leczenia agresywnego chłoniaka do czasu narodzin dziecka może zmniejszyć szanse na przeżycie matki. Często zaleca się natychmiastowe leczenie, nawet w czasie ciąży.

Etapy chłoniaka nieziarniczego dorosłych

KLUCZOWE PUNKTY

• Po zdiagnozowaniu chłoniaka nieziarniczego u dorosłych wykonuje się testy, aby dowiedzieć się, czy komórki rakowe rozprzestrzeniły się w układzie limfatycznym lub w innych częściach ciała.

• Istnieją trzy sposoby rozprzestrzeniania się raka w organizmie.

• W przypadku chłoniaka nieziarniczego u dorosłych stosuje się następujące etapy:

• Etap I

• Etap II

• Etap III

• Etap IV

• Nawracający chłoniak nieziarniczy u dorosłych

• Dorosłe chłoniaki nieziarnicze można pogrupować do leczenia w zależności od tego, czy rak jest powolny czy agresywny, czy chore węzły chłonne znajdują się obok siebie w organizmie oraz czy nowotwór jest nowo zdiagnozowany czy nawrotowy.

Po zdiagnozowaniu chłoniaka nieziarniczego u dorosłych wykonuje się testy, aby dowiedzieć się, czy komórki rakowe rozprzestrzeniły się w układzie limfatycznym lub w innych częściach ciała.

Inscenizacja nazywana jest procesem stosowanym w celu ustalenia rodzaju raka i tego, czy komórki rakowe rozprzestrzeniły się w obrębie układu limfatycznego lub innych części ciała. Informacje zebrane w trakcie określania stadium choroby określają stopień zaawansowania choroby. Aby zaplanować leczenie, ważne jest, aby znać stadium choroby. Wyniki testów i procedur przeprowadzonych w celu zdiagnozowania chłoniaka nieziarniczego są wykorzystywane do podejmowania decyzji dotyczących leczenia.

W procesie stopniowania można również zastosować następujące testy i procedury:

• MRI (obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego) z gadolinem: procedura wykorzystująca magnes, fale radiowe i komputer do wykonania serii szczegółowych zdjęć obszarów wewnątrz ciała, takich jak mózg i rdzeń kręgowy. Dożylnie wstrzykuje się pacjentowi substancję zwaną gadolinem. Gadolin gromadzi się wokół komórek rakowych, więc na zdjęciu są jaśniejsze. Ta procedura jest również nazywana obrazowaniem metodą jądrowego rezonansu magnetycznego (NMRI).

• Nakłucie lędźwiowe: Procedura używana do pobierania płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF) z kręgosłupa. Odbywa się to poprzez umieszczenie igły między dwiema kościami w kręgosłupie i do płynu mózgowo-rdzeniowego wokół rdzenia kręgowego i pobranie próbki płynu. Próbka płynu mózgowo-rdzeniowego jest sprawdzana pod mikroskopem pod kątem oznak, że rak rozprzestrzenił się na mózg i rdzeń kręgowy. Ta procedura jest również nazywana LP lub nakłuciem lędźwiowym.

Nakłucie lędźwiowe. Pacjent leży skulony na stole. Po znieczuleniu małego obszaru w dolnej części pleców, do dolnej części kręgosłupa wprowadza się igłę rdzeniową (długą, cienką) w celu usunięcia płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR, pokazany na niebiesko). Płyn można przesłać do laboratorium w celu przetestowania.

W przypadku kobiet w ciąży z chłoniakiem nieziarniczym stosuje się testy etapowe i procedury, które chronią nienarodzone dziecko przed szkodliwym działaniem promieniowania. Te testy i procedury obejmują MRI (bez kontrastu), nakłucie lędźwiowe i USG.

Istnieją trzy sposoby rozprzestrzeniania się raka w organizmie. Rak może rozprzestrzeniać się przez tkanki, układ limfatyczny i krew:

• Tkanka. Rak rozprzestrzenia się od miejsca, w którym się rozpoczął, przez wrastanie w pobliskie obszary.

• System limfatyczny. Rak rozprzestrzenia się od miejsca, w którym się rozpoczął, dostając się do układu limfatycznego. Rak przenosi się przez naczynia limfatyczne do innych części ciała.

• Krew. Rak rozprzestrzenia się od miejsca, w którym się rozpoczął, dostając się do krwi. Rak przenosi się przez naczynia krwionośne do innych części ciała.

W przypadku chłoniaka nieziarniczego u dorosłych stosuje się następujące etapy:

Etap I

Chłoniak dorosły w stadium I. Rak znajduje się w jednym lub kilku węzłach chłonnych w grupie węzłów chłonnych lub, w rzadkich przypadkach, w pierścieniu Waldeyera, grasicy lub śledzionie. W stadium IE (niepokazanym) rak rozprzestrzenił się na jeden obszar poza układem limfatycznym.

Dorosły chłoniak nieziarniczy I stopnia dzieli się na etapy I i IZW.

W stadium I rak znajduje się w jednym z następujących miejsc układu chłonnego:

• Jeden lub więcej węzłów chłonnych w grupie węzłów chłonnych.

• Pierścień Waldeyera.

• Grasica.

• Śledziona.

W stadium IE rak znajduje się w jednym obszarze poza układem limfatycznym.

Etap II

Dorosły chłoniak nieziarniczy w stadium II dzieli się na etapy II i IIE.

• W stadium II raka stwierdza się w dwóch lub więcej grupach węzłów chłonnych, które znajdują się nad przeponą lub poniżej przepony.

Chłoniak dorosły w stadium II. Rak znajduje się w dwóch lub więcej grupach węzłów chłonnych, które znajdują się powyżej przepony lub poniżej przepony.

• W stadium IIE rak rozprzestrzenił się z grupy węzłów chłonnych do pobliskiego obszaru znajdującego się poza układem chłonnym. Rak mógł rozprzestrzenić się na inne grupy węzłów chłonnych po tej samej stronie przepony.

Chłoniak dorosłych w stadium IIE. Rak rozprzestrzenił się z grupy węzłów chłonnych do pobliskiego obszaru znajdującego się poza układem chłonnym. Rak mógł rozprzestrzenić się na inne grupy węzłów chłonnych po tej samej stronie przepony.

W stadium II termin „choroba masywna” odnosi się do większej masy guza. Wielkość guza określana jako choroba masywna różni się w zależności od typu chłoniaka.

Etap III

Chłoniak dorosłych w III stopniu zaawansowania. Rak występuje w grupach węzłów chłonnych zarówno powyżej, jak i poniżej przepony; lub w grupie węzłów chłonnych nad przeponą i w śledzionie.

W III stadium chłoniaka nieziarniczego u dorosłych stwierdza się raka:

• w grupach węzłów chłonnych zarówno powyżej, jak i poniżej przepony; lub

• w węzłach chłonnych nad przeponą i w śledzionie.

Etap IV

Chłoniak dorosły w IV stopniu zaawansowania. Rak (a) rozprzestrzenił się na jeden lub więcej narządów poza układem limfatycznym; lub (b) występuje w dwóch lub więcej grupach węzłów chłonnych, które znajdują się powyżej przepony lub poniżej przepony oraz w jednym narządzie znajdującym się poza układem chłonnym i nie w pobliżu dotkniętych węzłów chłonnych; lub (c) występuje w grupach węzłów chłonnych powyżej przepony i poniżej przepony oraz w każdym narządzie znajdującym się poza układem chłonnym; lub (d) znajduje się w wątrobie, szpiku kostnym, więcej niż jednym miejscu w płucach lub płynie mózgowo-rdzeniowym (CSF). Rak nie rozprzestrzenił się bezpośrednio do wątroby, szpiku kostnego, płuc lub płynu mózgowo-rdzeniowego z pobliskich węzłów chłonnych.

W stadium IV chłoniaka nieziarniczego dorosłych, rak:

• rozprzestrzenił się na jeden lub więcej narządów poza układem limfatycznym; lub

• występuje w dwóch lub więcej grupach węzłów chłonnych, które znajdują się powyżej przepony lub poniżej przepony oraz w jednym narządzie znajdującym się poza układem chłonnym i nie w pobliżu dotkniętych węzłów chłonnych; lub

• występuje w grupach węzłów chłonnych zarówno powyżej, jak i poniżej przepony oraz w każdym narządzie znajdującym się poza układem chłonnym; lub

• znajduje się w wątrobie, szpiku kostnym, więcej niż jednym miejscu w płucach lub płynie mózgowo-rdzeniowym (CSF). Rak nie rozprzestrzenił się bezpośrednio do wątroby, szpiku kostnego, płuc lub płynu mózgowo-rdzeniowego z pobliskich węzłów chłonnych.

Nawracający chłoniak nieziarniczy u dorosłych

Nawracający chłoniak nieziarniczy dorosłych jest rakiem, który nawrócił (nawrót) po leczeniu. Chłoniak może powrócić w układzie chłonnym lub w innych częściach ciała. Wolny chłoniak może powrócić jako agresywny chłoniak. Agresywny chłoniak może powrócić jako chłoniak powolny.

Dorosłe chłoniaki nieziarnicze można pogrupować do leczenia w zależności od tego, czy rak jest powolny czy agresywny, czy chore węzły chłonne znajdują się obok siebie w organizmie oraz czy nowotwór jest nowo zdiagnozowany czy nawrotowy.

Zobacz sekcję Informacje ogólne, aby uzyskać więcej informacji na temat typów chłoniaków nieziarniczych o powolnym wzroście (wolno rosnący) i agresywnych (szybko rosnących).

Chłoniaka nieziarniczego można również opisać jako ciągłego lub nieciągłego:

• Chłoniaki sąsiadujące: chłoniaki, w których węzły chłonne z rakiem znajdują się obok siebie.

• Chłoniaki nieciągłe: chłoniaki, w których węzły chłonne z rakiem nie znajdują się obok siebie, ale znajdują się po tej samej stronie przepony.

Przegląd opcji leczenia

KLUCZOWE PUNKTY

• Istnieją różne rodzaje leczenia pacjentów z chłoniakiem nieziarniczym.

• Pacjenci z chłoniakiem nieziarniczym powinni mieć zaplanowane leczenie przez zespół pracowników służby zdrowia, którzy są ekspertami w leczeniu

• chłoniaki.

• Leczenie chłoniaka nieziarniczego dorosłych może powodować działania niepożądane.

• Radioterapia

• Chemoterapia

• Immunoterapia

• Terapia celowana

• Plazmafereza

• Uważne czekanie

• Terapia antybiotykowa

• Operacja

• Przeszczep komórek macierzystych

• W badaniach klinicznych testowane są nowe rodzaje leczenia.

• Terapia szczepionkowa

• Pacjenci mogą chcieć pomyśleć o wzięciu udziału w badaniu klinicznym.

• Pacjenci mogą brać udział w badaniach klinicznych przed, w trakcie lub po rozpoczęciu leczenia raka.

• Mogą być potrzebne dalsze testy.

Istnieją różne rodzaje leczenia pacjentów z chłoniakiem nieziarniczym.

Dla pacjentów z chłoniakiem nieziarniczym dostępne są różne rodzaje leczenia. Niektóre zabiegi są standardowe (obecnie stosowane leczenie), a niektóre są testowane w badaniach klinicznych. Badanie kliniczne dotyczące leczenia to badanie, które ma pomóc ulepszyć obecne metody leczenia lub uzyskać informacje na temat nowych metod leczenia pacjentów z rakiem. Gdy badania kliniczne wykażą, że nowe leczenie jest lepsze niż standardowe leczenie, nowe leczenie może stać się standardowym leczeniem. Pacjenci mogą chcieć pomyśleć o wzięciu udziału w badaniu klinicznym. Niektóre badania kliniczne są otwarte tylko dla pacjentów, którzy nie rozpoczęli leczenia.

W przypadku kobiet w ciąży z chłoniakiem nieziarniczym starannie dobiera się leczenie, aby chronić nienarodzone dziecko. Decyzje dotyczące leczenia podejmowane są na podstawie życzeń matki, stadium chłoniaka nieziarniczego i wieku nienarodzonego dziecka. Plan leczenia może ulec zmianie wraz ze zmianą objawów podmiotowych i przedmiotowych, raka i ciąży. Wybór najbardziej odpowiedniego leczenia raka to decyzja, która w idealnym przypadku angażuje pacjenta, rodzinę i zespół medyczny.

Pacjenci z chłoniakiem nieziarniczym powinni mieć zaplanowane leczenie przez zespół lekarzy, którzy są ekspertami w leczeniu chłoniaków.

Leczenie będzie nadzorowane przez onkologa, lekarza specjalizującego się w leczeniu raka lub hematologa, lekarza specjalizującego się w leczeniu raka krwi. Onkolog może skierować Cię do innych pracowników służby zdrowia, którzy mają doświadczenie i są ekspertami w leczeniu chłoniaka nieziarniczego dorosłych i specjalizują się w określonych dziedzinach medycyny. Mogą to być następujący specjaliści:

• Neurochirurg.

• Neurolog.

• Onkolog radioterapii.

• Endokrynolog.

• Specjalista rehabilitacji.

• Inni specjaliści onkologii.

Leczenie chłoniaka nieziarniczego dorosłych może powodować działania niepożądane.

Aby uzyskać informacje o skutkach ubocznych, które pojawiają się podczas leczenia raka, zobacz naszą stronę o skutkach ubocznych.

Skutki uboczne leczenia raka, które rozpoczynają się po leczeniu i trwają przez miesiące lub lata, nazywane są efektami późnymi. Leczenie za pomocą chemioterapii, radioterapii lub przeszczepu komórek macierzystych w przypadku chłoniaka nieziarniczego może zwiększać ryzyko późnych skutków.

Późne skutki leczenia raka mogą obejmować:

• Problemy sercowe.

• Niepłodność (niezdolność do posiadania dzieci).

• Utrata gęstości kości.

• Neuropatia (uszkodzenie nerwów powodujące drętwienie lub problemy z chodzeniem).

• Drugi rak, taki jak:

• Rak płuc.

• Rak mózgu.

• Rak nerki.

• Rak pęcherza.

• Czerniak.

• Chłoniak Hodgkina.

• Zespół mielodysplastyczny.

• Ostra białaczka szpikowa.

Niektóre późne efekty można leczyć lub kontrolować. Ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem o wpływie leczenia na raka. Ważne jest regularne monitorowanie w celu sprawdzenia późnych efektów.

Stosuje się dziewięć rodzajów standardowego leczenia:

Radioterapia

Radioterapia to terapia przeciwnowotworowa wykorzystująca promieniowanie rentgenowskie o wysokiej energii lub inne rodzaje promieniowania w celu zabicia komórek rakowych lub powstrzymania ich wzrostu.

Radioterapia zewnętrzna wykorzystuje maszynę znajdującą się poza ciałem do wysyłania promieniowania w kierunku obszaru ciała z rakiem. Czasami przed przeszczepem komórek macierzystych stosuje się napromienianie całego ciała.

Radioterapia wiązką protonów wykorzystuje strumienie protonów (drobne cząstki z ładunkiem dodatnim) do zabijania komórek nowotworowych. Ten rodzaj leczenia może zmniejszyć ilość uszkodzeń popromiennych zdrowej tkanki w pobliżu guza, takiej jak serce lub pierś.

Radioterapia zewnętrzna jest stosowana w leczeniu chłoniaka nieziarniczego u dorosłych i może być również stosowana jako terapia paliatywna w celu złagodzenia objawów i poprawy jakości życia.

Kobiety w ciąży z chłoniakiem nieziarniczym powinny, jeśli to możliwe, rozpocząć radioterapię po porodzie, aby uniknąć ryzyka dla nienarodzonego dziecka. Jeśli konieczne jest natychmiastowe leczenie, kobieta może zdecydować o kontynuacji ciąży i poddaniu się radioterapii. Osłonę ołowianą stosuje się do przykrycia brzucha kobiety w ciąży, aby w jak największym stopniu chronić nienarodzone dziecko przed promieniowaniem.

Chemoterapia

Chemioterapia to terapia przeciwnowotworowa, w której stosuje się leki w celu zatrzymania wzrostu komórek rakowych, zabijając komórki lub powstrzymując ich podział. Gdy chemioterapia jest przyjmowana doustnie lub wstrzykiwana do żyły lub mięśnia, leki dostają się do krwiobiegu i mogą dotrzeć do komórek rakowych w całym organizmie (chemioterapia ogólnoustrojowa). Gdy chemioterapia jest umieszczana bezpośrednio w płynie mózgowo-rdzeniowym (chemioterapia dooponowa), narządzie lub jamie ciała, takiej jak brzuch, leki wpływają głównie na komórki rakowe w tych obszarach (chemioterapia regionalna). Chemioterapia skojarzona to leczenie z użyciem dwóch lub więcej leków przeciwnowotworowych. Można dodawać leki steroidowe w celu złagodzenia stanu zapalnego i obniżenia odpowiedzi immunologicznej organizmu.

W leczeniu chłoniaków nieziarniczych dorosłych stosuje się ogólnoustrojową chemioterapię skojarzoną.

Chemioterapia dooponowa może być również stosowana w leczeniu chłoniaka, który najpierw tworzy się w jądrach lub zatokach (pustych obszarach) wokół nosa, rozlanego chłoniaka z dużych komórek B, chłoniaka Burkitta, chłoniaka limfoblastycznego i niektórych agresywnych chłoniaków z komórek T. Podaje się go w celu zmniejszenia ryzyka rozprzestrzenienia się komórek chłoniaka do mózgu i rdzenia kręgowego. Nazywa się to profilaktyką OUN.

Chemioterapia dooponowa. Leki przeciwnowotworowe wstrzykuje się do przestrzeni dokanałowej, czyli przestrzeni, w której znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy (CSF, zaznaczony na niebiesko). Można to zrobić na dwa różne sposoby. Jednym ze sposobów, pokazanym w górnej części rysunku, jest wstrzyknięcie leków do zbiornika Ommaya (pojemnika w kształcie kopuły, który jest umieszczany pod skórą głowy podczas operacji; utrzymuje leki przepływające przez małą rurkę do mózgu ). Innym sposobem, pokazanym w dolnej części rysunku, jest wstrzyknięcie leków bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego w dolnej części kręgosłupa, po znieczuleniu niewielkiego obszaru w dolnej części pleców.

Kiedy kobieta w ciąży jest leczona chemioterapią z powodu chłoniaka nieziarniczego, nienarodzone dziecko nie może być chronione przed narażeniem na chemioterapię. Niektóre schematy chemioterapii mogą powodować wady wrodzone, jeśli są podawane w pierwszym trymestrze ciąży.

Aby uzyskać więcej informacji, patrz Leki zatwierdzone do leczenia chłoniaka nieziarniczego.

Immunoterapia

Immunoterapia to leczenie wykorzystujące układ odpornościowy pacjenta do walki z rakiem. Substancje wytwarzane przez organizm lub wytwarzane w laboratorium są używane do wzmacniania, kierowania lub przywracania naturalnych mechanizmów obronnych organizmu przed rakiem. Immunomodulatory i terapia komórkami T CAR to rodzaje immunoterapii.

• Immunomodulatory: Lenalidomid jest immunomodulatorem stosowanym w leczeniu chłoniaków nieziarniczych dorosłych.

• Terapia limfocytami T CAR: limfocyty T pacjenta (rodzaj komórek układu odpornościowego) ulegają zmianie, więc będą atakować określone białka na powierzchni komórek rakowych. Komórki T są pobierane od pacjenta, a na ich powierzchni w laboratorium dodawane są specjalne receptory. Zmienione komórki nazywane są limfocytami T chimerycznego receptora antygenu (CAR). Komórki CAR T są hodowane w laboratorium i podawane pacjentowi w infuzji. Limfocyty CAR T namnażają się we krwi pacjenta i atakują komórki rakowe. Terapia komórkami T CAR (taka jak axicabtagene ciloleucel lub tisagenlecleucel) jest stosowana w leczeniu dużych chłoniaków z komórek B, u których nie wystąpiła odpowiedź na leczenie.

Terapia limfocytami T CAR. Rodzaj leczenia, w którym limfocyty T pacjenta (rodzaj komórek odpornościowych) są zmieniane w laboratorium, aby wiązały się z komórkami rakowymi i zabijały je. Krew z żyły w ramieniu pacjenta przepływa przez rurkę do aparatu do aferezy (niepokazanego), który usuwa białe krwinki, w tym limfocyty T, i przesyła resztę krwi z powrotem do pacjenta. Następnie gen dla specjalnego receptora zwanego chimerycznym receptorem antygenu (CAR) jest wprowadzany do komórek T w laboratorium. Miliony komórek CAR T hoduje się w laboratorium, a następnie podaje pacjentowi w infuzji. Komórki CAR T są zdolne do wiązania się z antygenem na komórkach rakowych i ich zabijania.

Aby uzyskać więcej informacji, patrz Leki zatwierdzone do leczenia chłoniaka nieziarniczego.

Terapia celowana

Terapia celowana to rodzaj leczenia, w którym wykorzystuje się leki lub inne substancje do identyfikacji i atakowania określonych komórek rakowych bez uszkadzania normalnych komórek. Terapia przeciwciałami monoklonalnymi, terapia inhibitorami proteasomów i terapia inhibitorami kinazy to rodzaje terapii celowanej stosowane w leczeniu chłoniaka nieziarniczego dorosłych.

Terapia przeciwciałami monoklonalnymi to terapia przeciwnowotworowa wykorzystująca przeciwciała wytwarzane w laboratorium z jednego typu komórki układu odpornościowego. Te przeciwciała mogą identyfikować substancje na komórkach rakowych lub normalne substancje, które mogą pomóc w rozwoju komórek rakowych. Przeciwciała przyłączają się do substancji i zabijają komórki rakowe, blokują ich wzrost lub zapobiegają ich rozprzestrzenianiu. Mogą być używane samodzielnie lub do przenoszenia leków, toksyn lub materiałów radioaktywnych bezpośrednio do komórek rakowych. Przeciwciała monoklonalne podaje się we wlewie.

Rodzaje przeciwciał monoklonalnych obejmują:

• Rytuksymab, stosowany w leczeniu wielu typów chłoniaków nieziarniczych.

• Obinutuzumab, stosowany w leczeniu chłoniaka grudkowego.

• Brentuximab vedotin, który zawiera przeciwciało monoklonalne, które wiąże się z białkiem o nazwie CD30, które znajduje się na niektórych komórkach chłoniaka. Zawiera również lek przeciwnowotworowy, który może pomóc w zabijaniu komórek rakowych.

• Itr-Y 90-ibrytumomab tiuksetan, przykład znakowanego radioaktywnie przeciwciała monoklonalnego.

Terapia inhibitorami proteasomów blokuje działanie proteasomów w komórkach nowotworowych. Proteasomy usuwają białka, które nie są już potrzebne komórce. Kiedy proteasomy są zablokowane, białka gromadzą się w komórce i mogą powodować śmierć komórki rakowej. Bortezomib stosuje się w celu zmniejszenia ilości immunoglobuliny M we krwi po leczeniu raka chłoniaka limfoplazmocytowego. Jest również badany w leczeniu nawrotowego chłoniaka z komórek płaszcza.

Terapia inhibitorami kinazy blokuje określone białka, które mogą pomóc w powstrzymaniu wzrostu komórek chłoniaka i mogą je zabić. Terapie inhibitorami kinazy obejmują:

• Copanlisib, idelalisib i duvelisib, które blokują białka P13K i mogą pomóc w powstrzymaniu wzrostu komórek chłoniaka. Są stosowane w leczeniu chłoniaków nieziarniczych grudkowych, które nawróciły (powróciły) lub nie poprawiły się po leczeniu co najmniej dwoma innymi terapiami.

• Ibrutynib i akalabrutinib, rodzaje terapii inhibitorami kinazy tyrozynowej Brutona. Stosowane są w leczeniu chłoniaków limfoplazmocytowych i chłoniaków z komórek płaszcza.

Wenetoklaks może być również stosowany w leczeniu chłoniaka z komórek płaszcza. Blokuje działanie białka zwanego chłoniakiem z komórek B-2 (BCL-2) i może pomóc w zabijaniu komórek nowotworowych.

Aby uzyskać więcej informacji, patrz Leki zatwierdzone do leczenia chłoniaka nieziarniczego.

Plazmafereza

Jeśli krew staje się gęsta z dodatkowymi białkami przeciwciał i wpływa na krążenie, wykonuje się plazmaferezę, aby usunąć dodatkowe białka osocza i przeciwciał z krwi. W tej procedurze krew jest pobierana od pacjenta i przesyłana przez maszynę, która oddziela osocze (płynną część krwi) od komórek krwi. Osocze pacjenta zawiera niepotrzebne przeciwciała i nie jest zwracane pacjentowi. Normalne krwinki wracają do krwiobiegu wraz z oddanym osoczem lub substancją zastępczą. Plazmafereza nie zapobiega tworzeniu się nowych przeciwciał.

Uważne czekanie

Uważne czekanie polega na dokładnym monitorowaniu stanu pacjenta bez leczenia, aż pojawią się lub zmienią objawy przedmiotowe lub podmiotowe.

Terapia antybiotykowa

Terapia antybiotykowa to terapia, w której wykorzystuje się leki do leczenia infekcji i raka wywołanych przez bakterie i inne mikroorganizmy.

Aby uzyskać więcej informacji, patrz Leki zatwierdzone do leczenia chłoniaka nieziarniczego.

Operacja

U niektórych pacjentów z powolnym lub agresywnym chłoniakiem nieziarniczym można zastosować zabieg chirurgiczny w celu usunięcia chłoniaka.

Rodzaj zastosowanej operacji zależy od miejsca powstania chłoniaka w organizmie:

• Miejscowe wycięcie u niektórych pacjentów z chłoniakiem z tkanki limfatycznej związanej ze śluzówką (MALT), PTLD i chłoniakiem z limfocytów T jelita cienkiego.

• Splenektomia u pacjentów z chłoniakiem ze strefy brzeżnej śledziony.

Pacjenci, u których przeszczepiono serce, płuco, wątrobę, nerkę lub trzustkę, zwykle do końca życia muszą przyjmować leki osłabiające ich układ odpornościowy. Długotrwała immunosupresja po przeszczepie narządu może powodować pewien rodzaj chłoniaka nieziarniczego, zwany zaburzeniem limfoproliferacyjnym po przeszczepie (PLTD).

Operacja jelita cienkiego jest często konieczna w celu zdiagnozowania celiakii u dorosłych, u których rozwinie się typ chłoniaka z komórek T.

Przeszczep komórek macierzystych

Przeszczep komórek macierzystych jest metodą podawania dużych dawek chemioterapii i / lub napromieniania całego ciała, a następnie zastępowania komórek krwiotwórczych zniszczonych przez leczenie raka. Komórki macierzyste (niedojrzałe krwinki) są usuwane z krwi lub szpiku kostnego pacjenta (przeszczep autologiczny) lub dawcy (przeszczep allogeniczny), a następnie zamrażane i przechowywane. Po zakończeniu chemioterapii i / lub radioterapii przechowywane komórki macierzyste są rozmrażane i podawane z powrotem pacjentowi w postaci wlewu. Te ponownie połączone komórki macierzyste rosną (i przywracają) komórki krwi organizmu.

Przeszczep komórek macierzystych. (Krok 1): Krew jest pobierana z żyły w ramieniu dawcy. Dawcą może być pacjent lub inna osoba. Krew przepływa przez maszynę, która usuwa komórki macierzyste. Następnie krew jest zwracana dawcy przez żyłę w drugim ramieniu. (Krok 2): Pacjent otrzymuje chemioterapię w celu zabicia komórek krwiotwórczych. Pacjent może otrzymać radioterapię (nie pokazano). (Krok 3): Pacjent otrzymuje komórki macierzyste przez cewnik umieszczony w naczyniu krwionośnym w klatce piersiowej.

W badaniach klinicznych testowane są nowe rodzaje leczenia.

Ta sekcja podsumowująca opisuje zabiegi, które są badane w badaniach klinicznych. Może nie wspomnieć o każdym nowym badanym leczeniu. Informacje o badaniach klinicznych są dostępne na stronie internetowej NCI.

Terapia szczepionkowa

Szczepionka to terapia przeciwnowotworowa wykorzystująca substancję lub grupę substancji do stymulowania układu odpornościowego do znalezienia guza i zabicia go.

Pacjenci mogą chcieć pomyśleć o wzięciu udziału w badaniu klinicznym.

Dla niektórych pacjentów udział w badaniu klinicznym może być najlepszym wyborem leczenia. Badania kliniczne są częścią procesu badań nad rakiem. Przeprowadza się badania kliniczne, aby dowiedzieć się, czy nowe metody leczenia raka są bezpieczne i skuteczne, czy też lepsze niż standardowe leczenie.

Wiele z dzisiejszych standardowych metod leczenia raka opiera się na wcześniejszych badaniach klinicznych. Pacjenci biorący udział w badaniu klinicznym mogą otrzymać standardowe leczenie lub być jednymi z pierwszych, którzy otrzymają nowe leczenie.

Pacjenci biorący udział w badaniach klinicznych pomagają również ulepszyć sposób leczenia raka w przyszłości. Nawet jeśli badania kliniczne nie prowadzą do nowych skutecznych metod leczenia, często odpowiadają na ważne pytania i pomagają posunąć badania do przodu.

Pacjenci mogą brać udział w badaniach klinicznych przed, w trakcie lub po rozpoczęciu leczenia raka.

Niektóre badania kliniczne obejmują tylko pacjentów, którzy jeszcze nie otrzymali leczenia. Inne badania testują metody leczenia pacjentów, u których rak nie poprawił się. Istnieją również badania kliniczne, które testują nowe sposoby zapobiegania nawrotom raka lub zmniejszania skutków ubocznych leczenia raka.

Badania kliniczne odbywają się w wielu częściach kraju. Informacje o badaniach klinicznych wspieranych przez NCI można znaleźć na stronie wyszukiwania badań klinicznych NCI. Badania kliniczne wspierane przez inne organizacje można znaleźć na stronie internetowej ClinicalTrials.gov.

Mogą być potrzebne dalsze testy.

Niektóre testy, które zostały wykonane w celu zdiagnozowania raka lub określenia stadium raka, można powtórzyć. Niektóre testy zostaną powtórzone, aby zobaczyć, jak dobrze działa leczenie. Decyzje o kontynuowaniu, zmianie lub zaprzestaniu leczenia mogą być podejmowane na podstawie wyników tych testów.

Niektóre testy będą nadal wykonywane od czasu do czasu po zakończeniu leczenia. Wyniki tych testów mogą wykazać, czy Twój stan się zmienił lub czy rak powrócił (powróć). Testy te są czasami nazywane testami kontrolnymi lub kontrolami.

Leczenie powolnego chłoniaka nieziarniczego

Aby uzyskać informacje na temat wymienionych poniżej metod leczenia, zobacz sekcję Przegląd opcji leczenia.

Leczenie powolnego chłoniaka nieziarniczego w stadium I i powolnego, ciągłego chłoniaka nieziarniczego w stadium II może obejmować:

• Radioterapia.
• Terapia przeciwciałami monoklonalnymi (rytuksymab) i / lub chemioterapia.
• Uważne czekanie.

Jeśli guz jest zbyt duży, aby poddać się radioterapii, zostaną zastosowane opcje leczenia powolnego, nieciągłego chłoniaka nieziarniczego w stadium II, III lub IV.

Leczenie powolnego, nieciągłego chłoniaka nieziarniczego w stadium II, III lub IV może obejmować:

• Uważne czekanie na pacjentów, u których nie występują oznaki lub objawy.

• Terapia przeciwciałami monoklonalnymi (rytuksymab) z chemioterapią lub bez niej.

• Terapia podtrzymująca rytuksymabem.

• Terapia przeciwciałami monoklonalnymi (obinutuzumab).

• Leczenie inhibitorami PI3K (kopanlizyb, idelalizyb lub duvelisib).

• Lenalidomid i rytuksymab.

• Terapia znakowanymi radioaktywnie przeciwciałami monoklonalnymi.

• Badanie kliniczne chemioterapii w dużych dawkach z napromienianiem całego ciała lub bez lub z terapią znakowanymi radioaktywnymi przeciwciałami monoklonalnymi, a następnie

• autologiczny lub allogeniczny przeszczep komórek macierzystych.

• Badanie kliniczne chemioterapii z terapią szczepionką lub bez.

• Badanie kliniczne nowych typów przeciwciał monoklonalnych.

• Badanie kliniczne radioterapii obejmującej pobliskie węzły chłonne u pacjentów w III stadium choroby.

• Badanie kliniczne niskodawkowej radioterapii w celu złagodzenia objawów i poprawy jakości życia.

Inne metody leczenia powolnego chłoniaka nieziarniczego zależą od typu chłoniaka nieziarniczego. Leczenie może obejmować:

• W przypadku chłoniaka grudkowego leczenie może odbywać się w ramach badania klinicznego nowej terapii przeciwciałami monoklonalnymi, nowego schematu chemioterapii lub trzpienia

przeszczep komórek.

• W przypadku chłoniaka grudkowego, który nawrócił (powrócił) lub nie poprawił się po leczeniu, terapia może obejmować inhibitor PI3K

(copanlisib, idelalisib lub duvelisib).

• W przypadku chłoniaka limfoplazmocytowego, terapii inhibitorami kinazy tyrozynowej Brutona i / lub plazmaferezy lub terapii inhibitorami proteasomów (w razie potrzeby

rozrzedzić krew). Można również zastosować inne metody leczenia, podobne do tych stosowanych w przypadku chłoniaka grudkowego.

• W przypadku chłoniaka tkanki limfatycznej związanej z błoną śluzową żołądka (MALT) w pierwszej kolejności podaje się antybiotykoterapię w celu leczenia zakażenia Helicobacter pylori.

W przypadku guzów, które nie reagują na antybiotykoterapię, stosuje się radioterapię, zabieg chirurgiczny lub rytuksymab z chemioterapią lub bez chemioterapii.

• W przypadku pozagołądkowego chłoniaka oka typu MALT i chłoniaka brzucha śródziemnomorskiego w leczeniu infekcji stosuje się antybiotykoterapię.

• W przypadku chłoniaka ze strefy brzeżnej śledziony jako leczenie początkowe stosuje się rytuksymab z chemioterapią lub bez chemioterapii i terapii receptorami komórek B. Jeśli guz nie reaguje na leczenie, można wykonać splenektomię.

Leczenie agresywnego chłoniaka nieziarniczego

Aby uzyskać informacje na temat wymienionych poniżej metod leczenia, zobacz sekcję Przegląd opcji leczenia.

Leczenie agresywnego chłoniaka nieziarniczego w stadium I i agresywnego, ciągłego chłoniaka nieziarniczego w stadium II może obejmować:

• Terapia przeciwciałami monoklonalnymi (rytuksymab) i chemioterapia skojarzona. Czasami radioterapia jest wykonywana później.

• Badanie kliniczne nowego schematu leczenia przeciwciałami monoklonalnymi i chemioterapią skojarzoną.

Leczenie agresywnego, nieciągłego chłoniaka nieziarniczego w stadium II, III lub IV może obejmować:

• Terapia przeciwciałami monoklonalnymi (rytuksymab) z chemioterapią skojarzoną.

• Chemioterapia skojarzona.

• Badanie kliniczne terapii przeciwciałami monoklonalnymi z chemioterapią skojarzoną, a następnie radioterapią.

Inne metody leczenia zależą od rodzaju agresywnego chłoniaka nieziarniczego. Leczenie może obejmować:

• W przypadku pozawęzłowego chłoniaka z komórek NK / T, radioterapia, która może być stosowana przed, w trakcie lub po chemioterapii i profilaktyce OUN.

• W przypadku chłoniaka z komórek płaszcza, terapia przeciwciałami monoklonalnymi z chemioterapią skojarzoną, a następnie przeszczep komórek macierzystych. Następnie można zastosować terapię przeciwciałami monoklonalnymi jako terapię podtrzymującą (leczenie po początkowej terapii, aby zapobiec nawrotom raka).

• W przypadku zaburzeń limfoproliferacyjnych po przeszczepieniu można przerwać leczenie lekami immunosupresyjnymi. Jeśli to nie działa lub nie można tego zrobić, można zastosować samą terapię przeciwciałami monoklonalnymi lub chemioterapię. W przypadku raka, który się nie rozprzestrzenił, można zastosować operację usunięcia raka lub radioterapię.

• W przypadku chłoniaka plazmablastycznego terapie są podobne do tych stosowanych w przypadku chłoniaka limfoblastycznego lub chłoniaka Burkitta.

Aby uzyskać informacje na temat leczenia chłoniaka limfoblastycznego, patrz Opcje leczenia chłoniaka limfoblastycznego, a informacje na temat leczenia chłoniaka Burkitta, patrz Opcje leczenia chłoniaka Burkitta.

Leczenie chłoniaka limfoblastycznego

Aby uzyskać informacje na temat wymienionych poniżej metod leczenia, zobacz sekcję Przegląd opcji leczenia.

Leczenie chłoniaka limfoblastycznego dorosłych może obejmować:

• Chemioterapia skojarzona i profilaktyka ośrodkowego układu nerwowego. Czasami radioterapia jest również stosowana w celu zmniejszenia dużego guza.

• Terapia celowana samym przeciwciałem monoklonalnym (rytuksymab) lub w skojarzeniu z terapią inhibitorem kinazy (ibrutynib).

• Badanie kliniczne przeszczepu komórek macierzystych po wstępnym leczeniu.

Leczenie chłoniaka Burkitta

Aby uzyskać informacje na temat wymienionych poniżej metod leczenia, zobacz sekcję Przegląd opcji leczenia.

Leczenie chłoniaka Burkitta dorosłych może obejmować:

• Chemioterapia skojarzona z terapią przeciwciałami monoklonalnymi lub bez.

• Profilaktyka OUN.

Leczenie nawracającego chłoniaka nieziarniczego

Aby uzyskać informacje na temat wymienionych poniżej metod leczenia, zobacz sekcję Przegląd opcji leczenia.

Leczenie powolnego, nawracającego chłoniaka nieziarniczego u dorosłych może obejmować:

• Chemioterapia jednym lub kilkoma lekami.

• Terapia przeciwciałami monoklonalnymi (rytuksymab lub obinutuzumab).

• Lenalidomid.

• Terapia znakowanymi radioaktywnie przeciwciałami monoklonalnymi.

• Radioterapia jako terapia paliatywna w celu złagodzenia objawów i poprawy jakości życia.

• Badanie kliniczne autologicznego lub allogenicznego przeszczepu komórek macierzystych.

Leczenie agresywnego, nawracającego chłoniaka nieziarniczego dorosłych może obejmować:

• Chemioterapia z przeszczepem komórek macierzystych lub bez.

• Terapia przeciwciałami monoklonalnymi z chemioterapią skojarzoną lub bez, a następnie autologiczny przeszczep komórek macierzystych.

• Radioterapia jako terapia paliatywna w celu złagodzenia objawów i poprawy jakości życia.

• Terapia znakowanymi radioaktywnie przeciwciałami monoklonalnymi.

• Terapia limfocytami T CAR.

• W przypadku chłoniaka z komórek płaszcza leczenie może obejmować:

• Terapia inhibitorem kinazy tyrozynowej Brutona.

• Lenalidomid.

• Badanie kliniczne lenalidomidu z terapią przeciwciałami monoklonalnymi.

• Badanie kliniczne porównujące lenalidomid z innymi terapiami.

• Badanie kliniczne terapii inhibitorem proteasomu (bortezomib).

• Badanie kliniczne autologicznego lub allogenicznego przeszczepu komórek macierzystych.

Leczenie chłoniaka powolnego, który powraca jako chłoniak agresywny, zależy od rodzaju chłoniaka nieziarniczego i może obejmować radioterapię jako terapię paliatywną w celu złagodzenia objawów i poprawy jakości życia. Leczenie agresywnego chłoniaka, który powraca jako chłoniak powolny, może obejmować chemioterapię.

Leczenie chłoniaka nieziarniczego podczas ciąży

W tej sekcji

• Powolny chłoniak nieziarniczy podczas ciąży

• Agresywny chłoniak nieziarniczy podczas ciąży

Aby uzyskać informacje na temat wymienionych poniżej metod leczenia, zobacz sekcję Przegląd opcji leczenia.

Powolny chłoniak nieziarniczy podczas ciąży

Kobiety z powolnym (wolno rosnącym) chłoniakiem nieziarniczym w czasie ciąży można leczyć uważnym oczekiwaniem do momentu porodu. (Więcej informacji można znaleźć w sekcji Opcje leczenia powolnego chłoniaka nieziarniczego).

Agresywny chłoniak nieziarniczy podczas ciąży

Leczenie agresywnego chłoniaka nieziarniczego podczas ciąży może obejmować:

• Leczenie od razu w oparciu o rodzaj chłoniaka nieziarniczego, aby zwiększyć szanse na przeżycie matki. Leczenie może obejmować chemioterapię skojarzoną i rytuksymab.

• Wczesny poród, a następnie leczenie oparte na typie chłoniaka nieziarniczego.

• Jeśli w pierwszym trymestrze ciąży, onkolodzy mogą zalecić przerwanie ciąży i rozpoczęcie leczenia. Leczenie zależy od rodzaju chłoniaka nieziarniczego.

Aby dowiedzieć się więcej o chłoniaku nieziarniczym dorosłych

Aby uzyskać więcej informacji z National Cancer Institute na temat chłoniaka nieziarniczego u dorosłych, zobacz:

• Strona główna chłoniaka nieziarniczego

• Leki dopuszczone do leczenia chłoniaka nieziarniczego

• Ukierunkowane terapie raka

• Immunoterapia w leczeniu raka

Aby uzyskać ogólne informacje na temat raka i inne zasoby z National Cancer Institute, zobacz:

• O raku

• Inscenizacja

• Chemioterapia i Ty: Wsparcie dla osób z rakiem

• Radioterapia a Ty: Wsparcie dla osób z rakiem

• Radzenie sobie z rakiem

• Pytania, które należy zadać lekarzowi na temat raka

• Dla ocalałych i opiekunów