Over-kanker / behandeling / soorten / chirurgie / fotodynamische-factsheet
Fotodynamische therapie voor kanker
Wat is fotodynamische therapie?
Fotodynamische therapie (PDT) is een behandeling waarbij een medicijn wordt gebruikt, een fotosensibilisator of fotosensibilisator, en een bepaald type licht. Wanneer fotosensibilisatoren worden blootgesteld aan een specifieke golflengte van licht, produceren ze een vorm van zuurstof die nabijgelegen cellen doodt (1 ?? 3).
Elke fotosensibilisator wordt geactiveerd door licht van een specifieke golflengte (3, 4). Deze golflengte bepaalt hoe ver het licht in het lichaam kan reizen (3, 5). Artsen gebruiken dus specifieke fotosensibilisatoren en golflengten van licht om verschillende delen van het lichaam met PDT te behandelen.
Hoe wordt PDT gebruikt om kanker te behandelen?
In de eerste stap van PDT voor de behandeling van kanker wordt een fotosensibiliserend middel in de bloedbaan geïnjecteerd. Het middel wordt door cellen over het hele lichaam opgenomen, maar blijft langer in kankercellen dan in normale cellen. Ongeveer 24 tot 72 uur na injectie (1), wanneer het meeste van het middel normale cellen heeft verlaten maar in kankercellen blijft, wordt de tumor blootgesteld aan licht. De fotosensibilisator in de tumor absorbeert het licht en produceert een actieve vorm van zuurstof die nabijgelegen kankercellen vernietigt (1 ?? 3).
Naast het direct doden van kankercellen, lijkt PDT tumoren op twee andere manieren te verkleinen of te vernietigen (1 ?? 4). De fotosensibilisator kan de bloedvaten in de tumor beschadigen, waardoor wordt voorkomen dat de kanker de nodige voedingsstoffen ontvangt. PDT kan ook het immuunsysteem activeren om de tumorcellen aan te vallen.
Het licht dat voor PDT wordt gebruikt, kan afkomstig zijn van een laser of andere bronnen (2, 5). Laserlicht kan worden gericht door glasvezelkabels (dunne vezels die licht doorlaten) om licht te leveren aan gebieden in het lichaam (2). Een glasvezelkabel kan bijvoorbeeld via een endoscoop (een dunne, verlichte buis die wordt gebruikt om naar weefsels in het lichaam te kijken) in de longen of slokdarm worden gestoken om kanker in deze organen te behandelen. Andere lichtbronnen zijn onder meer light-emitting diodes (leds), die kunnen worden gebruikt voor oppervlaktetumoren, zoals huidkanker (5).
PDT wordt meestal poliklinisch uitgevoerd (6). PDT kan ook worden herhaald en kan worden gebruikt met andere therapieën, zoals chirurgie, bestralingstherapie of chemotherapie (2).
Extracorporale fotoferese (ECP) is een type PDT waarbij een machine wordt gebruikt om de bloedcellen van de patiënt te verzamelen, deze buiten het lichaam te behandelen met een fotosensibiliserend middel, ze aan licht bloot te stellen en ze vervolgens terug te sturen naar de patiënt. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft ECP goedgekeurd om de ernst van huidsymptomen van cutaan T-cellymfoom dat niet op andere therapieën heeft gereageerd, te helpen verminderen. Er zijn onderzoeken gaande om te bepalen of ECP een toepassing kan hebben voor andere vormen van bloedkanker, en ook om afstoting na transplantaties te helpen verminderen.
Welke soorten kanker worden momenteel behandeld met PDT?
Tot op heden heeft de FDA het fotosensibiliserende middel porfimeer-natrium, of Photofrin®, goedgekeurd voor gebruik bij PDT om de symptomen van slokdarmkanker en niet-kleincellige longkanker te behandelen of te verlichten. Porfimeer-natrium is goedgekeurd om symptomen van slokdarmkanker te verlichten wanneer de kanker de slokdarm blokkeert of wanneer de kanker niet bevredigend kan worden behandeld met alleen lasertherapie. Porfimeer-natrium wordt gebruikt om niet-kleincellige longkanker te behandelen bij patiënten voor wie de gebruikelijke behandelingen niet geschikt zijn, en om de symptomen te verlichten bij patiënten met niet-kleincellige longkanker die de luchtwegen blokkeert. In 2003 keurde de FDA porfimeer-natrium goed voor de behandeling van precancereuze laesies bij patiënten met een Barrett-slokdarm, een aandoening die kan leiden tot slokdarmkanker.
Wat zijn de beperkingen van PDT?
Het licht dat nodig is om de meeste fotosensibilisatoren te activeren, kan niet door meer dan ongeveer een derde van een inch weefsel (1 centimeter) gaan. Om deze reden wordt PDT meestal gebruikt om tumoren op of net onder de huid of op de bekleding van inwendige organen of holtes te behandelen (3). PDT is ook minder effectief bij het behandelen van grote tumoren, omdat het licht niet ver in deze tumoren kan doordringen (2, 3, 6). PDT is een lokale behandeling en kan in het algemeen niet worden gebruikt voor de behandeling van uitgezaaide (uitgezaaide) kanker (6).
Heeft PDT complicaties of bijwerkingen?
Porfimeer-natrium maakt de huid en ogen gedurende ongeveer 6 weken na de behandeling gevoelig voor licht (1, 3, 6). Daarom wordt patiënten geadviseerd om direct zonlicht en fel binnenlicht gedurende ten minste 6 weken te vermijden.
Fotosensibilisatoren hebben de neiging zich op te hopen in tumoren en het activerende licht is gericht op de tumor. Hierdoor is schade aan gezond weefsel minimaal. PDT kan echter brandwonden, zwelling, pijn en littekens veroorzaken in nabijgelegen gezond weefsel (3). Andere bijwerkingen van PDT zijn gerelateerd aan het gebied dat wordt behandeld. Ze kunnen zijn: hoesten, moeite met slikken, maagpijn, pijnlijke ademhaling of kortademigheid; deze bijwerkingen zijn meestal tijdelijk.
Hoe ziet de toekomst eruit voor PDT?
Onderzoekers blijven manieren bestuderen om de effectiviteit van PDT te verbeteren en deze uit te breiden naar andere kankers. Klinische onderzoeken (onderzoeksstudies) zijn gaande om het gebruik van PDT te evalueren voor kanker van de hersenen, huid, prostaat, baarmoederhals en peritoneale holte (de ruimte in de buik die de darmen, maag en lever bevat). Ander onderzoek is gericht op de ontwikkeling van fotosensibilisatoren die krachtiger zijn (1), meer specifiek gericht zijn op kankercellen (1, 3, 5), en worden geactiveerd door licht dat weefsel kan binnendringen en diepe of grote tumoren kan behandelen (2). Onderzoekers onderzoeken ook manieren om apparatuur (1) en de afgifte van het activerende licht (5) te verbeteren.
Geselecteerde referenties
- Dolmans DE, Fukumura D, Jain RK. Fotodynamische therapie voor kanker. Nature Reviews Cancer 2003; 3 (5): 380-387. [PubMed Abstract]
- Wilson BC. Fotodynamische therapie voor kanker: principes. Canadian Journal of Gastroenterology 2002; 16 (6): 393-396. [PubMed Abstract]
- Vrouenraets MB, Visser GW, Snow GB, van Dongen GA. Basisprincipes, toepassingen in de oncologie en verbeterde selectiviteit van fotodynamische therapie. Antikankeronderzoek 2003; 23 (1B): 505-522. [PubMed Abstract]
- Dougherty TJ, Gomer CJ, Henderson BW, et al. Fotodynamische therapie. Journal of the National Cancer Institute 1998; 90 (12): 889-905. [PubMed Abstract]
- Gudgin Dickson EF, Goyan RL, Pottier RH. Nieuwe richtingen in fotodynamische therapie. Cellulaire en moleculaire biologie 2002; 48 (8): 939-954. [PubMed Abstract]
- Capella MA, Capella LS. Licht in multiresistentie: fotodynamische behandeling van multiresistente tumoren. Journal of Biomedical Science 2003; 10 (4): 361-366. [PubMed Abstract]
Automatische opfriscursus inschakelen